Türk hat sanatının bir önceki asrın en mühim yazı simalarından Hattat Hamit Aytaç’a vefâtından 42 yıl sonra memleketi Diyarbakır’da vefâ gösterilerek Hattat Hamit Aytaç’ın İzinde Geleneksel Sanatlar Sergisi düzenlendi.
Sanat Danışmanımız İbrahim Ethem Gören’in ve tezhip sanatkârı Özlem Gören’in yazı ve tezhip koleksiyonundan bir seçki mahiyetindeki 99 eser Diyarbakırlı sanatseverlerle buluştu.
21 Şubat Çarşamba günü Diyarbakır Sezai Karakoç Kültür ve Kongre Merkezi’nde Diyarbakır Valisi, Büyükşehir Belediye Başkan V. Ali İhsan Su’nun açılışını yaptığı sergide dört kuşak boyunca Hattat Hamit Aytaç’ın, Hattat Hamit Aytaç’ın talebelerinin, merhumun talebelerinin öğrencilerinin ve onların talebelerinin eserleri hüsn-i hat sanatının dünden bugüne âharlı kâğıt üzerindeki serencamına ışık tuttu.
Diyarbakır il protokolünün, geleneksel sanatlarımızın usta isimlerinin ve sanatseverlerin yoğun ilgili gösterdiği Hattat Hamit Aytaç’ın İzinde Geleneksel Sanatlar Sergisi’ne müteveccih Diyarbakır Valisi Ali İhsan Su’nun kanaatleri şu cümlelerle şekillendi: “Sezai Karakoç Kültür Merkezi’nde Diyarbakırlı büyük yazı ustası Hamit Aytaç’ın İzinde Geleneksel Sanatlar Sergisine ev sahipliği yapmakla bahtiyarız.
Sergimizde sanat danışmanı-yazar İbrahim Ethem Gören’in ve tezhip sanatkârı Özlem Gören’in hat ve tezhip koleksiyonundan güzel bir seçki yer alıyor. Anne kucağı misali sığınma sahnesi mahiyetinde bir ay boyunca Diyarbakır’ı şenlendirecek olan eserler hüsn-i hat ve tezhip sanatı ağırlıklı.
DİYARBAKIR VALİSİ ALİ İHSAN SU: HAT VE TEZHİP ESERLERİ HAKİKATLİ USTALARIN ELİYLE ÇAĞIN İNSANINA İLHAM VEREN AŞKIN ANLAMLAR KAZANIYOR.
Kültür ve medeniyet havzamızın önemli vadilerinden olan hüsn-i hat ve tezhip sanatı günümüzde hakikatli ustaların eliyle yeni eserler ve çağın insanına ilham veren aşkın anlamlar kazanıyor.
“Güzel gören güzel düşünür” sözüyle, “Allah güzeldir ve güzelliği sever” meâlindeki hadis-i kudsî, insanların yaşamakta bulundukları çevrelere bakışlarını şekillendiren önemli umdeler arasında. Hat, tezhip, ebru, minyatür vb. öz sanatlarımız da mezkûr umdelere yaslanarak toplumu mutlak güzelliği temâşâ etmeye davet ediyor.
Malum olduğu üzere İslâm sanatlarında hat (yazı) asıldır, tezhip (süsleme) de bu aslın en önemli tamamlayıcı unsuru, tabiri caizse yazının elbisesi durumundadır.
Hattatlarımız Kur’ân-ı Kerîm’i en güzel bir şekilde yazmanın gayreti içerisinde bulunurken tezhipçilerimiz de başta Mushaf bezemeleri olmak üzere dua mecmualarında, edebî kitaplarda, ilmî eserlerde ve levhalarda Türk tezhip sanatının en güzel örneklerini ortaya koymuştur. Bu sürece Diyarbakır da katkı sunmuştur.
19’uncu yüzyılın son çeyreğinde Diyarbakır’da hayata gözlerini açan Hamit Aytaç’ın, memleketini yazılarında zikrederek bir dönem Hamid’ül-Âmidî imzasını kullandığını biliyoruz.
Nevişahsına münhasır yazı kabiliyetine sahip Hattat Hamit Aytaç bereketli ömründe sanat tarihimize armağan ettiği sayıları binlerle ifade edilen, her biri diğerinden âlâ keyfiyeti hâiz yazılarının yanı sıra yetiştirdiği talebelerle dünden bugüne hat sanatının devam etmesinde öncü rol oynamıştır.
Sergimizde Hattat Hamit Aytaç özelinde dört neslin -Hamit Aytaç, Hüseyin Kutlu, Mahmut Şahin, Emre Özdemir- yazı serencamını izlemek mümkün.
Sezai Karakoç Kültür Merkezi’ndeki yazı şöleninde Hamit Aytaç’a kendisinden icazetli talebeleri Turan Sevgili’nin, Hüseyin Gündüz’ün, Hüseyin Kutlu’nun, Talip Mert’in, Ali Hüsrevoğlu’nun ve Yusuf Sezer’in yazılarıyla, onların öğrencilerin göz nurları eşlik ediyor.
Sergide Hattat Hamit Aytaç’ın ikisi is mürekkebiyle klasik; ikisi de kalıp (yazılı ebru) olmak üzere dört yazısı bulunuyor. Bunlardan merhum Aytaç’ın sülüs yazı neviyle ketebe koyduğu kalem güzeli “Allah’ın dediği olur” sülüs hat, sanatseverleri hüsn-i hattın yasaklandığı 96 yıl öncesine götürüyor. Sanat tarihçileri Hattat Hamit’in, yazı dükkânlarının kapılarına kilit vurulduğu dönemde hattatlık mesleğine bir yan dal ekleyerek klişecilik yaptığını ifade ediyor. Bununla birlikte yazıdan büsbütün elini çekmediğini de…
Hattat Hamit Aytaç İstanbul’dan Diyarbakır’a sergi vesilesiyle getirilen yazısında antetli kâğıdının bir yüzüne “Allah’ın dediği olur” ibaresini yazarken diğer yüzüne sülüsle Fatiha sûresini meşk etmiş. Hemşehrimizin hattıyla bezenen “Hattât Hamît Hakke Müteallik Her Türlü Çelik, Metal Klişe, Madeni Rozetler ve Her Nevi Kabartma Etiketler” serlevhalı antetli kâğıt, yakın dönem Türk hat sanatı tarihi için büyük önem arz ederken Ömer Faik Efendi’nin sülüs oklu besmelesi benzerine pek rastlanmayan keşîde uzunluğuyla dikkatleri üzerine çekiyor.
21 Mart 2024 Perşembe gününe kadar Diyarbakırlı sanatseverlerin ziyaretine açık kalacak sergide Osmanlı hattatlarından Ömer Faik Efendi’nin, Mehmed Şevki Efendi’nin, İstanbul Kadısı, Galatasaray Sultanisi Müderrisi Hattat Mehmed Rıza Bey’in, İsmail Hakkı Altunbezer’in, Hezarfen Necmeddin Okyay’ın, Hattat Hâfız Kemal Batanay’ın, Emrullah Demirkaya’nın ve Prof. Dr. Ali Alparslan’ın âsâr-ı atikası dikkatleri üzerine çekiyor.
Diyarbakırlı hemşehrilerimizi kadim şehrimiz için müstesna bir sanat etkinliği özelliğini taşıyan Hattat Hamit Aytaç’ın İzinde Geleneksel Sanatlar Sergimize davet ederken koleksiyonlarını ‘başım gözüm üstüne” diyerek Diyarbakırlılarla paylaşan Gören ailesine teşekkür ediyorum.”
21 Mart 2024 Perşembe gününe kadar Diyarbakır Sezai Karakoç Kültür ve Kongre Merkezi’nde sanatseverlerin ilgisine açık kalacak etkinliğe ilişkin Sanat Danışmanımız İbrahim Ethem Gören yaptığı yazılı açıklamada serginin, hemşehrileri tarafından Hattat Hamit Aytaç’a gösterilen mühim bir vefâ örneği olduğunu ifade ettikten sonra şu hususlara değindi:
“Diyarbakır’a ve kadim şehrin güzel insanlarına sanatın, estetiğin, yazıların, bezemelerin, ebruların gönül diliyle merhaba diyoruz: Merhaba!
Bir ay boyunca Diyarbakır’ın güzide kültür ve sanat durağı Sezai Karakoç Kültür ve Kongre Merkezi’nde halkımızın irfanına arz edilecek olan Hattat Hamit Aytaç’ın İzinde Geleneksel Sanatlar Sergimizin sanatın ihyâ ve inşâ edici diliyle iyiliğe, güzelliğe, birliğe ve dirliğe kapılar aralamasını temenni ediyoruz.
Diyarbakır’ın medâr-ı iftiharı, Osmanlı Cihan Devleti ile günümüz Türkiyesi arasında hüsn-i hat sanatında köprü vazifesi gören Hattat Hamit Aytaç bu topraklarda kültür karakışının yaşandığı zor zamanlarda verdiği yazı mücadelesi, emekleri, eserleri ve yetiştirdiği talebeleriyle hüsn-i hat sanatımıza hamle çapında hizmetler üretti.
Hattat Hamit Aytaç’ın İzinde Geleneksel Sanatlar Sergimiz, tezhip sanatkârı Özlem Gören ile birlikte yirmi sekiz yılda oluşturmaya muvaffak kılındığımız hüsn-i hat, tezhip ve ebru eserlerimizden bir seçki mahiyetinde…
Koleksiyon sergimizdeki tezhip eserlerinin büyük bölümü Özlem Gören’in fırçasından neş’et etti. Tezhip sanatkârı Özlem Gören’in, “Tezhip sanatında yirmi sekizinci yılımın içerisindeyim. Öteden beri geleneksel sanatlara karşı belli bir ilgim vardı. Bu ilgi, evliliğimizin ilk yıllarında eşim İbrahim Ethem Gören’in Galatasaray Sultanisi müderrisi, İstanbul kadılarından Mehmed Rıza Bey’in ta’lik yazı terekesini almasıyla ziyadesiyle arttı. Mezkûr tereke, eşimi yazıya beni de tezhibe bağladı! Dolayısıyla yirmi sekiz yıldır tezhiple, desenlerle, bezemeyle ve dolayısıyla hüsn-i hat ile iç içeyim” cümleleri, koleksiyonumuzun bidâyetini özetler mahiyettedir.
KALEM GÜZELLERİ DİYARBAKIR’DA!
Sergimizde Hattat Hamit Aytaç’ın eserleri, talebeleri Turan Sevgili’nin, Hüseyin Gündüz’ün, Hüseyin Kutlu’nun, Talip Mert’in, Ali Hüsrevoğlu’nun ve Yusuf Sezer’in yazıları ile talebelerinin öğrencileri Prof. Dr. Süleyman Berk’in, Hattat Mahmut Şahin’in, Hattat Arif Vural’ın, Hattat Abdullah Aydemir’in ve akranlarının kalem güzelleri yer alıyor.
Sergide Hattat Hamid Aytaç’ın yazı kalıplarıyla ebrucu Timuçin Tanarslan’ın ebru teknesinden çıkan yazılı ebrular da dikkat çekiyor.
Hattat Hamit Aytaç’ın İzinde Geleneksel Sanatlar sergimizde ayrıca Osmanlı Hattatlarından Ömer Faik Efendi’nin, Mehmet Şevki Efendi’nin, Ali Haydan Bey’in, İstanbul Kadısı, Galatasaray Sultanisi Müderrisi Hattat Mehmed Rıza Bey’in hüsn-i hat levhalarıyla birlikte Osmanlı Cihan Devleti ile günümüz Türkiyesi arasında hüsn-i hat sanatı alanında köprü vazifesi gören İsmail Hakkı Altunbezer’in, Hezarfen Necmeddin Okyay’ın, Mustafa Halim Özyazıcı’nın, Kemal Batanay’ın, Ali Alparslan’ın ve Emrullah Demirkaya’nın yazıları bulunuyor.
Yazı tezhiplerinde Özlem Gören’in yanı sıra Belma Hanım’ın, Filiz K. Arık’ın, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Geleneksel Türk Sanatları Bölüm Başkanı Faruk Taşkale’nin, Dr. Hatice Aksu’nun, Serap Bostancı Tuluk’un, Esra Hekim’in ve Özkan Pirim’in göz nurları tezhip sanatımızın inceliklerini Diyarbakırlıların irfanına arz ediyor.
Ailemizin ebru koleksiyonunu ise Hezarfen İbrahim Edhem Efendi’nin, Necmeddin Okyay’ın, Mustafa Düzgünman’ın, Timuçin Tanarslan’ın, Alparslan Babaoğlu’nun, A. Sabri Mandıracı’nın, Aydın Gülan’ın, Muhammet Çevik’in ve Dilek Kayır’ın teknelerinden neş’et eden ebrular şenlendiriyor.
Sergimizde sülüs, nesih, sülüs-nesih, iri nesih, muhakkak, reyhânî, ta’lik, celî ta’lik, celî şîkeste tâ’lik, dîvâni, celî dîvani, kûfi, mâkılî ve sünbülî yazı nevileriyle âharlı kâğıtların üzerine is mürekkebiyle kaleme alınan âyet-i kerîme, hadis-i şerif, esmâ-i hüsnâ, hilye-i şerîfe, Lafza-i Celâl, İsm-i Nebî, kibârı kelâm, beyit, mısrâ-i berceste, şahıs-Hazret-i Pîr isimlerine meşkler, karalamalar ve mezar kitâbeleri eşlik ediyor.
ELLİ ALTI SANATKÂRIN GÖZ NURU
Koleksiyonumuzdan bir seçki kapsamında Hattat Hamit Aytaç’ın İzinde Geleneksel Sanatlar Sergimizde yazı, tezhip, ebru, resim, naht ve kat’ı eserleriyle Şehitlik Mahallesi’nden Diyarbakır’a, oradan tüm Türkiye’ye ayrı bir anlam ve ruh üfleyen Sezai Karakoç Kültür ve Kongre Merkezi’nde bir aylığına misafir edilecek elli altı sanatkârın isimlerine teberrüken yer vermeyi üzerimize vazife addediyoruz: Abdullah Aydemir, Abdullah Gün, Ahmed Hevârî, Ahmet Sabri Mandıracı, Ali Alparslan, Ali Haydar Efendi, Ali Hüsrevoğlu, Belma Hanım, Caner Özek, Dilek Kayır, Emre Özdemir, Emrullah Demirkaya, Esra Hekim, Faruk Taşkale, Fatih Özkafa, Filiz K. Arık, Hatice Aksu, Hâdiman Bey, Hadi Kayacı, Halil Karaca, Hamit Aytaç, Hezarfen İbrahim Edhem Efendi, İsmail Acar, İsmail Hakkı Antunbezer, Hilmi Karasakal, Hüseyin Gündüz, Hüseyin Kutlu, İlhan Öztin, Kaya Üçer, Kemal Batanay, M. Arif Vural, Mahmut Şahin, Mehmet Rıza Bey, Mehmet Şevki Bey, Mesut Dikel, Muhammet Çevik, Mustafa Düzgünman, Mustafa Halim Özyazıcı, Necmeddin Okyay, Ömer Faik Efendi, Ömer Taş, Özlem Gören, Özkan Pirim, Recep Minga, Recep Ulu, Sevim Şirikçi, Süleyman Berk, Süleyman Kartal, Şerif Tuğtekin, Tahsin Kurt, Talip Mert, Timuçin Tanarslan, Turan Sevgili, Yasin Börekoğlu, Yusuf Coşkun Benefşe, Yusuf Sezer. Ebedî âleme sırlanmış sanatkârlarımıza rahmet, günümüzün ustalarına selâm olsun.
TEŞEKKÜRLERİMİZLE…
Sergimize gösterdikleri nazik ilgi ve misafirperverlikleri için Diyarbakır Valisi ve Büyükşehir Belediye Başkan V. Sn. Ali İhsan Su’ya, Vali Yardımcısı, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri Abdullah Çiftçi’ye ve Kültür Daire Başkanı M. Mesut Tanrıkulu nezdinde tüm Diyarbakırlılara teşekkür ederken, cümle şehitlerimize rahmet, gazilerimize şifa temenni ediyoruz.
ALLAH’IN DEDİĞİ OLUR
Malum olduğu üzere bugünlerde içinden Gazze geçmeyen cümleler zâiddir. Gazzeli kardeşlerimize en yakın zamanda Kudüs’ün müstakil başkentleri olduğu özgür Filistin devletinin bayrağı altında izzetli bir yaşam kurmaları için dua ederken, sergi ve dahi kataloğumuzda yer alan Abdullah Gün ketebeli celî ta’lik kalem güzeline -Yûsuf Sûresi 21’inci âyet-i kerîme- bir daha nazar edelim: “Vallahu ġâlibun ‘alâ emrihî”/”Allah ise, emrinde gâlibdir, dilediği herşeyi yapar.” Diyarbakırlı Hattat Hamid de etkinliğimizdeki sülüs hattıyla bu hakikati teyid ediyor: “Allah’ın dediği olur.”
22.04.2024/Yazı No: 391