MUZAFFER PİRHASANOĞLU İLE AHŞAP OYMACILIK ÜZERİNE…
Muzaffer Pirhasanoğlu mahir bir ahşap oyma sanatçısı. 30 yıldır estetik güzelliklerle, ahşap oyma sanat ve zanaatıyla meşgul olan Muzaffer Usta, çalışmalarında geleneksel desenlerimizi kullanarak ahşap oyma yöntemi ile birbirinden değerli sanat eserlerine imza atıyor. Cami, medrese, kümbet maketleri, sandıklar, Selçuklu, Osmanlı devlet armaları başta olmak üzere medeniyetimize ait pek çok umde Muzaffer Usta’nın elinden çıkan birbirinden âlâ eserleri oluşturuyor.
Ahlat’ta bir yandan yeni ahşap oyma eserlerle meşgul olan sanatkâr, diğer yandan da talep edenlere ahşap oyma sanatının inceliklerini öğretiyor. Muzaffer Usta ile ahşap oyma sanatı üzerine hasbihâl ettik.
Muzaffer Bey sizi tanıyabilir miyiz?
Ben Bitlis’in Ahlat ilçesinin Kale mahallesinde 1970 tarihinde doğdum. İlk, orta ve lise eğitimimi Ahlat’ta tamamladım. Açıktan üniversite okumaya çalıştım, iki yıl kadar olmadı bıraktım. Evliyim, dört çocuğum babasıyım.
Geleneksel sanatlarla ünsiyetiniz nasıl başladı?
Büyükbabam, babam, amcam hayatlarını hep zanaatla idame ettirmişler. Kardeşlerim de aynı şekilde zanaatla uğraşıyorlar. Ben de ailem gibi önceleri demir doğrama işleriyle uğraştım. Ama küçüklüğümden beri içimde büyüyerek gelişen ahşap sevgisi daha ağır bastı. Ahlat’a olan sevgim, tarih dokusu, teneffüs ettiğim bu manevi hava bu tür eserlerin ortaya çıkmasında etkin oldu.
Ahşap oyma sanatıyla ne zaman tanıştınız? Ve hangi süreçleri geçerek ustalığa adım attınız?
1990 yılında herhangi bir ustadan ahşap üzerine bir bilgi almadan çalışmalarıma başladım. Maketleri önce mukavva üzerine ince kaplama olan ahşabı yapıştırarak hazırlıyordum. Bir süre hobi olarak çalışmalarımı devam ettirdim. Çalışmalarım hep sonuç verdi, beğeniler artı. Ahşap oymacılığını severek yaptım. Daha sonra usta öğretici oldum. Usta öğretici olarak ahşap oymacılığına gönül veren kişilere bu konuda birikimlerimi aktarıyorum. Sanatımı daha da ilerleterek kütle ahşabı işlemeye başlayarak maket tarzı biblolar yaptım.
AHLAT’IN TARİHİ MEKÂNLARINI AHŞABIN TAHTINDA İNŞA EDİYOR
Bütün çalışmalarımda hep bir öncekinden daha iyi, daha güzel eserler ortaya çıkartmak için uğraştım. Benim yarışım göze hitap edebilmek üzerine. Bu arada göze hitap ederken Ahlat’taki tarihi eserleri ön planda tutup her zaman tanıtımına katkı sağlamak gibi bir hedefim oldu.
Ahşap oyma sanatı nedir?
Sanata meyli olan kişilerin uygun materyal ve zeminde, içindeki duygu ve hislerini sabırla ahşabı oyarak, yakarak veya bükerek şekillendirmesi sonucunda; vermek istenilen mesajı aktarabilmesidir. Bunun sonucunun getirisi maddi veya manevi olabilir.
Ahşap oyma sanatının tarihi hakkında bilgi verir misiniz?
Her dönem için var olan bir olgudur ahşap oymacılık. Kültürlerin estetik bakışının sonucudur, ihtiyaç duyulanın ötesidir. Ahşap her zaman için bir ihtiyaç olmuştur ve ahşaba estetik katmak sanatla olmuştur.
AHŞAP OYMACILIĞIN ALTIN YILLARI SELÇUKLU VE OSMANLI…
Selçuklu ’da ve Osmanlı’da bu alanda neler yapılmış?
Selçuklu ‘da ve Osmanlı’da ahşap oymacılık altın çağlarını yaşamıştır. Mukavemeti az olduğu için pek az eser günümüze ulaşmıştır ahşap oyması olarak. İşlenen geometrik desenler ve kündekârî sanatı harikulade eserlerdir. Sadece birkaç tarihi eseri yakından inceleme şansım oldu.
Ahşap oymacılık Ahlat’ta oldukça yaygın. Ahlat’a özgü ahşap oymacılıktan söz edebilir miyiz?
Baston olarak yapılan ahşap oymacılık Selçuklu ve Osmanlı temel motiflerinin işlenmesi ve gittikçe ünlenmesi Türkiye’nin sınırlarını da aşmıştır. Ahlat bastonu artık ihtiyaç için değil bir sanatsal olgu olarak değer kazandı.
Ahlat ahşap oymacılığının hususiyetleri nelerdir. Hangi malzemeleri ve teknikleri kullanıyorsunuz?
Ahlat Ahşap Oymacılık, Ahlat’a olan sevgimin yansımasıdır. Ahlat’taki tarihi zenginliği tanıtabilmek için sabırla işliyorum ahşabı. Yöremizde yetişen ahşabın her türlüsünü kullanırım, özelikle boya kullanmadan, ahşabın kendi öz rengini sergilemek isterim.
Benim çalışmalarım biblo tarzı olduğu için dört boyut çalışmalar yapıyorum, bunun için de tornalama yöntemi kullanarak eserlerimi çıkartıyorum. Sonra yakma, zımpara ve gerekiyorsa çizim uygulayıp vernik yapıyorum.
ESTETİK GÖRÜNÜMÜ YAKALAYAN HER ESER USTA İŞİDİR
Usta işi bir ahşap oyma eseri hangi özelliklere sahip olmalıdır?
Yapılan eser, birileri tarafından beğeni görüyorsa bu eser özveriyle hazırlanmış, simetriğine özen gösterilmiş, boyutları oranlanmış zımparası ve verniği iyi yapılmışsa usta işi bir çalışmadır. Estetik görünümü yakalayabilen her eser usta işi bir ahşap oymasıdır.
Elinizden pek çok özel ahşap eseri çıkıyor. Bir külliye maketi özelinde bir çalışmanın ahşap levhadan nihai halini alıncaya kadar geçen sürecini anlatır mısınız?
Uygun renkteki ahşap levhaların seçilmesi önemli. Yapılacak eserin ölçüsü çıkartılır. Orantı çok önemli burada... Yapılacak eserin boyutuna göre zaman aralığı fark eder, 40 gün süren çalışmalarım da oluyor bazen.
Sergilerde eserleriniz rağbet görüyor. Çalışmalarınız Ağrı ve Bitlis Valiliği’nden TBMM’ye kadar pek çok yerde sergileniyor, devlet yöneticilerine hediye ediliyor? Bu ilgiyi neye bağlıyorsunuz?
Çalışmalarım nadir rastlanan eserlerdir, sıradanlığı olmayan, anımsatma olayını devamlı canlı tutan, orijinal değil ama orijinale benzer durumundan kaynaklı hayranlıklardır.
Bir eseri yapmadan önce o eserin orijinal resimlerini çok incelerim, ince detayları atlamamaya çalışırım, defalarca parçalarını söküp yenilediğim de olur. Eserimi bitirdikten sonra verniklemeden önce tekrar incelerim, hoşlanmadığım bir noktası varsa onu düzeltmeden sipariş bitmiş olmuyor benim için.
İşimi severek yapıyorum, bana yorgunluk vermiyor. Bu ruh haleti de işime yansıyor, bu durumda yapılan eserin gerçek eserle benzerliği artıyor ve bu durum haliyle de elimden çıkan eserlere ilgiyi artırıyor.
Çırak, kalfa yetiştiriyor musunuz?
Evet, çırak yetiştiriyorum.
AHŞAP OYMACILIK HUZUR TELKİN EDİYOR
Ahşap oyma sanatına başlayanları nasıl bir süreç bekliyor?
Ahşap oymacılık çok zevkli bir iştir. Bedensel ve zihinsel yorgunluğu kaldırıyor insandan, huzur telkin ediyor. Oymacılık işini maddi bir beklentiyle ilk başta düşünmemek gerek. Özveri ve sabır sonucunda meyvelerini alır insan.
Sizin ilave etmek istediğiniz hususlar nelerdir?
Öncelikle ilgi ve alakanız için teşekkür ederim. Yapmış olduğunuz bu tür çalışmalarla bizleri; yani zanaatkârları anmanız, ilgi göstermeniz şahsen beni çok mutlu etti.
Yapmış olduğunuz bu çalışma, artık parmaklarla sayılabilecek kadar azalmış olan bizlere belki bir umut olur. Etrafıma bakıyorum veya siz de bakınız, ilgili zanaatkârların sayısına, böylelikle ne demek istediğimi anlarsınız.
Çok ama çok teşekkür ederim ilgi ve alakanıza.
Ben teşekkür ediyorum Muzaffer Bey, elleriniz dert görmesin.
İbrahim Ethem Gören