TCMB SANAT KOLEKSİYONUNU SANAL MÜZEDE SERGİLİYOR
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası mutad faaliyet ve fonksiyonlarının yanı sıra sanata ve estetik güzelliklere de kapılarını sürekli açık bulunduruyor. Bankanın sahip olduğu oldukça zengin Sanat Koleksiyonu Türkiye’de özel ve tüzel koleksiyonlar arasında önemli bir yere sahip. Koleksiyon, TCMB’nin yakın ilişki içerisinde olduğu komşu ve kardeş ülke Merkez Bankalarına da koleksiyonerlik alanında örneklik teşkil ediyor.
Kurulduğu 1930 yılından günümüze kadar asli görevlerinin yanı sıra sosyal sorumluluk projesi bağlamında sanata ve sanatçılara hamilik yapmakta olan TCMB, yurtiçinde ve yurtdışında sergiler düzenleyerek bir yandan sahip olduğu zengin sanat koleksiyonunu tanıtıyor diğer yandan da sergiler düzenleyerek kültürümüzün tanınmasına ve taşınmasına katkı sağlıyor.
TCMB 1.000 CİVARINDA NİTELİKLİ SANAT ESERİNE SAHİP
Banka 86 yıllık tarihinde sahip olduğu 1.000 civarındaki nitelikli sanat eserini kültürel değerlerin yaşatılması, aktarılması sorumluluğu kapsamında fiziki koşullar ve uzaklıklarla sınırlı kalmadan sergileyerek kültür varlıklarımızı daha geniş kitlelere ulaştırmak amacıyla kurduğu sanal müzede ilgililerin ziyaretine arz ediyor.
sanalmuze.tcmb.gov.tr
Sanal müzede banknotlar, TCMB Tarihi, değerli parçalar ve sanat koleksiyonu meraklıların ilgisine sunuluyor. sanalmuze.tcmb.gov.tr web adresindeki sanal müzede Osmanlı Cihan Devleti döneminden günümüze kadar tedavüle giren eski ve yeni banknotlarımız başta olmak üzere, Bankanın kurumsal tarihini, geçmiş çalışmalarını yansıtan kıymetler, müesseseye ait tarihi nitelikleri haiz eşyaların görselleri sunularak kurumun sahip olduğu zengin ve değerli sanat koleksiyonundan derleme eserlere yer veriliyor.
BANKNOTLAR
Bu bölümde Banknot Basımının Tarihçesi, Banknot Basım Süreci ve Üretimi, Kaime ve Evrak-ı Nakdiye ve Cumhuriyet Dönemi Banknotları hakkında ilgililere tarihi ve güncel bilgiler veriliyor. Banknot Basımının Tarihçesi başlıklı bölümde Banknotlar galerisinde Osmanlı Cihan Devleti döneminden günümüze kadar banknot basımının tarihçesi ile ilgili bilgilere yer veriliyor.
İLK BANKNOT 5 TL
TCMB’nin kurulmasıyla Harf Devrimi’nden önce basılan eski banknotların Latin harfleriyle değiştirildiğini, TCMB tarafından dolaşıma çıkartılan ilk banknotun 5 Türk Liralık banknot olduğunu ve 1937 ila 1944 yılları arasında tedavülde kaldığını buradan öğreniyoruz. Osmanlı’dan günümüze iş ve cemiyet hayatının hizmetine sunulan banknotlardaki grafik uygulamalar ve renk tercihleri, dönemlerin estetik duyuş ve algılarını günümüz iş ve toplum atmosferine taşıyor olması açısından da önem arz ediyor.
TCMB TARİHİNE YOLCULUK
Sanal Müze’nin TCMB Tarihi bölümünde tarihsel süreçte Türkiye’de Merkez bankacılığının evreleri kronolojik olarak görsel materyallerle birlikte meraklıların ilgisine sunuluyor. Bu çerçevede Osmanlı Devleti dönemindeki merkez bankacılığı faaliyetlerine, Cumhuriyetin ilanının ardından Türkiye’de bir merkez bankasının kurulmasına yönelik yoğun çalışmalara, TCMB’nin ilk yılları ile ilerleyen dönemlerde değişen görev ve fonksiyonlarına ilişkin bilgilere yer veriliyor.
DEĞERLİ PARÇALAR
Sanal Müzenin Değerli Parçalar bölümünde TCMB’nin kurumsal tarihini ve geçmiş çalışmalarını yansıtan yazışma ve kıymetler, Osmanlı Devleti döneminden Türkiye Cumhuriyetine miras kalan altınlar ile yabancı kuruluş ve merkez bankaları tarafından armağan edilen hatıra paraların görselleri yer alıyor.
İzmit demiryolunun yapılmasına ilişkin ferman, Haydarpaşa Limanı Şirketi hisse senedi, Hazine tahvilleri ve TCMB senetleri gibi Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinin kıymetli evraklarına yer verilen “Fermanlar ve Hisse Senetleri” alt bölümünde Türkiye’nin ekonomik dönüşüm ve altyapı yatırımları sürecine ilişkin önemli belgeler yer alıyor. Belgeler ulaşım tarihi çalışan tarihçiler ve araştırmacılar için bunlar bulunmaz hazine mahiyetinde.
“Değerli Parçalar” bölümünde, Bankanın ilk faaliyet yıllarında istihdam ettiği uzmanlara ilişkin işe alma yazıları ve şubelerde bulunan şambrfortların şifre evrakları gibi geçmiş faaliyetlere ilişkin efemeralara erişmek mümkün.
TCMB SANAT KOLEKSİYONU
Zengin bir koleksiyona sahip olan TCMB’nin güzel sanatların gelişmesine yaptığı katkılar ve bu bağlamda kültür sanat etkinliklerine sunduğu destekler kamuoyu nezdinde malum. Banka, sanatı, sanatkârı ve sanat zeminini desteklemek gibi bir misyon edinerek 1930’lu yılların başından itibaren devletin kültür ve sanat politikası uyarınca eser alımlarına başlamış. Geride kalan 86 yılda hemen her yıl nitelikli eserler satın alınarak 1.000 civarında bir koleksiyona ulaşılmış.
TCMB Sanal Müze’nin koleksiyon bölümünde Bankanın sanat koleksiyonundan örnekler eser sahibi sanatkârların özgeçmişleriyle birlikte yer alıyor. Bu bölümde ayrıca altı çizilerek okunması gereken Cumhuriyet Dönemi Türk Resim Sanatı başlıklı bir makale de yer alıyor.
KOLEKSİYON KÜLTÜRÜMÜZÜN ZENGİNLİĞİNE İŞARET EDİYOR
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın sanat koleksiyonu Türk resim sanatının gelişimini ve ulaştığı seviyeyi en iyi yansıtan koleksiyonlardan biri. TCMB Sanat Koleksiyonu bu yönüyle ülkemizin sahip olduğu zengin medeniyet ve kültür birikimine de işaret ediyor.
KOLEKSİYON SANATIMIZIN BELLEĞİ NİTELİĞİNDE
Son yıllarda geleneksel sanat eserlerinin katılımıyla daha da zengin bir keyfiyete ulaşan TCMB Sanat Koleksiyonu sanatımızın belleği niteliğinde. Koleksiyondaki eserler ülke içinde zaman zaman düzenlenen sergilerle sanatseverlerle buluşturulurken yurtdışında açılan sergiler bir nevi kültür elçisi görevi üstleniyor.
TCMB SANAL MÜZE ÖRNEK ALINMASI GEREKEN BİR UYGULAMA
TCMB Sanal Müze örnek alınması gereken bir uygulama. Sanat eserlerine ofisten, evden, cep telefonundan, yurt dışından hemen her yerden erişip sanatın kuşatıcı nefesini solumak iş hayatının koşuşturmacasının içine naif bir güzellik katıyor. Bu uygulamanın koleksiyon sahibi diğer kurum ve kuruluşlara emsal teşkil etmesini temenni ediyorum.
TCMB SANAT KİTAPLARI İLGİLİLERİ İÇİN HAZİNE MAHİYETİNDE
TCMB prestijli eser ve sanat yayıncılığında da öncü… Kırmızıdan Maviye Çağdaş Türk Resim Sanatı, Değişen Algılar ve Yeni Arayışlar Çağdaş Türk Resim Sanatı, Gölge ve Hakikat, TCMB Koleksiyonundan Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Resim ve Özgünbaskı Sanatı, Şark, Modernlik ve Sanat, Zamanlar ve Mekânlar, Çağdaş Türk Resim Sanatında Tavır ve Yaratıcı Düşünce, Buhurizade Mustafa Efendi Itrî, Çanakkale Destanı, Enderun’da bir Polonyalı Ali Ufkî Bey, Başka İzlenimler Değişen Gelenekler, Anadolu’da İnanç ve Müzik İlişkisi, 40 Makam 40 Anlam ve TCMB Sanat Koleksiyonu I-II kurumun güzel sanatlarla ilgili yayınlarından bazıları.
Yukarıdaki paragrafta isimlerine yer verdiğimiz 15 eserden ikisi kütüphanemde mevcuttu. Dr. Savaş Barkçin’in telif ettiği 40 Makam 40 Anlam isimli velûd çalışma ile Fikret Karakaya’nın yayına hazırladığı Enderun’da Bir Polonyalı Ali Ufkî Bey kitabı üzerine yazılar kaleme almıştım. Kütüphanemde TCMB yayınlarına ait 2 adet eser varken şimdi bu rakam 15 oldu. Kurumunda 38 yıllık başarılı ve bereketli bir hizmet döneminin ardından geçtiğimiz aylarda emekliye ayrılan TCMB Eski Başkan Yardımcısı Necati Şahin’e kitap hediyeleri için teşekkür ediyorum.
İbrahim Ethem Gören