Gölcük, Ali Vasfi İzmidî Hüsn-i Hat Müzesi’yle taçlandı. Müessesenin kurulmasında büyük emekleri geçen hüsn-i hat hocası Mahmut Şahin ile müze özelinde bir e-sohbet gerçekleştirdik.
Mahmut Hocam öncelikle Hattat Ali Vasfi İzmidî'ye gösterdiğiniz vefâ örneği için size ve şahsınızda müzeye eser bağışlayan tüm sanatçılara ve müzenin müessislerine teşekkür ediyorum. Ali Vasfi İzmidî Müzesi'ne geçmezden evvel gayretlerinizle tesis edilen Şeyh Hamdullah ve Bursa Kur'a-ı Kerim Müzesi’ni konuşalım. Mezkûr müzeler sanatseverlere ve bahusus hüsn-i hat sevdalıları ve hattatlar için hangi manaları ifade ediyor?
Eyvallah. Öncelikle bu müzeler ortak bir çalışmanın eseri. Katkıda bulunan tüm paydaşlarımıza nezdinizde teşekkür etmeyi üzerime borç biliyorum.
SANATKÂR ÜSTADLARA VEFÂ…
Amasya Şeyh Hamdullah Yazı tarihi ve Hüsn-i Hat Müzesi dönemin belediye başkanı Cafer Özdemir ve sevgili abim başkan yardımcısı Osman Akbaş'ın katkıları ile ve tabii ki sanatçı dost ve talebelerim ile kuruldu. Aynı şekilde Bursa Muradiye Kur’an ve El Yazmaları Müzesi de değerli ağabeyim Hayrettin Akpınar ve İhlas Haber Ajansı Genel Koordinatörü İrfan Altıkardeş ağabeyimin yardımları ile kuruldu. Bu müzelerin kurulmasının kanaatimce iki önemli yönü var. Birincisi sanatkâr üstadlarımıza vefâ, ikincisi genç nesillere yazı sanatımızın güzel örnekler rehberliğinde sevdirilmesi.
Kocaeli'de hüsn-i hat müzesi kurma fikri nasıl ortaya çıktı. Süreci başlangıcından bugüne özetler misiniz?
Hattat, Hafız Ali Vasfi İzmidi üstadımız ile ilk gıyabi tanışmamız 16 sene önce Kocaeli Bağceşme deki Orhan Camii’nin haziresinde başladı. Orada Ali Vasfi imzalı bir mezar taşını talebelerim ile birlikte ziyaret ettik. Daha sonra yine Kocaeli Hüseyin Paşa Camii’nin haziresinde Ali Vasfi Efendi’nin ketebe koyduğu bir mezar taşı daha çıktı karşımıza. Yedi sene önce de Gölcük Saraylı’da Alvarlı Efe Hazretleri’nin talebelerinden Mehmet amcayı, talebem Ahmet Memoğlu ile ziyaret için gittiğimizde tarihi bir çeşmenin üzerinde Hattat, Hafız Ali Vasfi İzmidî imzalı mermer kitabeyi görünce böyle bir sevda düştü gönlümüze.
Talebelerimden, Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’nde vazifeli Serra Bostan kızımıza konuyu araştırmasını istirham ettik. Serra Hanım gerekli çalışmaları mahir bir sanatkâr titizliğiyle tamamlayarak Ali Vasfi İzmidî le ilgili bir makale kaleme aldı.
Geçen sene bir konferans sonrası ziyaret ettiğim Saraylı köyünde Ahmet Memoğlu ve Hüseyin Sert ağabeylerim ile sohbet ederken cennetmekân hattatımızın da Saraylı köyünden olduğunu öğrendik ve merhuma rahmeti vesile kılarak kendileri adına müze tesis edilmesi fikri, daha doğrusu temennisi böylelikle bir dost meclisinde ortaya çıktı. Bu temennimizi ikili sohbetlerinde Ahmet Memoğlu, Gölcük belediye başkanı Ali Yıldırım Sezer’e açınca çok memnun oldu ve Kocaeli Valiliği ile restore ettikleri Örcün Hamamı’nı bu hizmete tahsis edebileceklerini söyledi. Ve akabinde de bu sözün gereği kısa sürede yerine getirildi.
BİRBİRİNDEN ÂLÂ KEYFİYETİ HÂİZ 170 ESER…
Akabinde tahsis edilen yeri görme talebimizi ilettiğimizde muhataplarımız “öncelikle bizlerin sizi ziyaret etmemiz ve davet etmemiz gerekiyor” diyerek bu konudaki samimiyetlerini gösterdiler. Belediye başkan yardımcısı İbrahim Tektaş, İstanbul’daki hanemize gelip proje bilgilerini paylaştılar. Süreç bu şekilde başladı. Daha sonra talebelerimiz çalışmalara koyuldu, ilk etapta yüz kadar eser beklerken müzeye 170 eser hediye edildi. Mevlam cümlesinden razı ve hoşnut olsun inşallah.
Ali Vasfi İzmidî kimdir? Eserleri ve hüsn-i hat sanatına yaptığı hizmetler bağlamında merhum hattatımızı okuyucularımızın irfanına arz eder misiniz?
Bu konuda az önce de ifade ettiğim gibi Serra Bostan Hanım titiz bir araştırma neticesinde güzel bir makale kaleme aldı. Müsaadelerinizle Serra Hanımın çalışmasına müracaat ederek bu sualinize cevap vermek isterim.
Tabii ki…
“Ali Vasfi Efendi’ye dair tespit edebildiğimiz eserler arasında kendisinin ve hocası Mehmed Tahir Vehbi’nin imzası olan iki icazetnâme bulunmaktadır. 1293 (1876) tarihli bir diğer eseri de içerisinde bir hadis-i şerifin yazılı olduğu sülüs-nesih kıt’adır.
Ali Vasfi Efendi’nin Hüseyin Paşa Camii ve Orhan Camii hazirelerinde 1304 (1887) tarihli iki adet mezar taşında imzası bulunmaktadır. 1305 (1888) tarihli Kandıra Sultan Orhan Cami kitabesi ve Gölcük Örcün’de bulunan Hacı Mehmed’in Çeşmesi’nin 1301 (1883) tarihli kitabeleri de Hattat Ali Vasfi Efendi’nin imzasını taşımaktadır.
Hattat Ali Vasfi Efendi’nin ayrıca Arap dili gramerine dair Tasrifât isminde bir eseri vardır. Arapça kaleme alınan eser 1301 (1883) yılında İzmit’te Mardiros Mavyan matbaasında basılmıştır. Mukaddimede dört fasıl ve bablardan tertib edildiği belirtilen eser 24 sayfadan oluşmaktadır. Müellifin ismi eser üzerinde Hâfız Ahmed Efendizâde Hâfız Ali Vasfi İzmidî olarak geçmektedir.”
“ANADOLU SIRLAR DİYARIDIR.”
Müze’ye mekân olan Örcün köyü ve buranın mühim şahsiyetlerinden Sultan Baba için de bir paragraf açalım dilerseniz…
Örcün, Gölcük’ün kadim ve en büyük köylerinden biridir. Tarihi Roma dönemine kadar uzanır. Öncü köyünün en mühim siması da şüphesiz Sultan Baba’dır. Anadolu sırlar, mana sultanları ve ‘baba’lar diyarıdır. Sultan Baba da Fatih döneminde Örcün’e gelerek zaviyesini inşa ettikten sonra bölgeyi şenlendirerek buraya bir de hamam yaptırmıştır.
Gölcük Örcün’de Sultan Baba Türbesi'nin yanındaki tarihi hamam binasında önümüzdeki haftalarda açılışı yapılacak olan müzenin mekanını ve restorasyon çalışmalarını da konuşalım...
Gölcük Belediyesi, tarihi ve kültürel değerlerimizi genç kuşaklara aktarmak ve ilçe turizmine önemli katkılar sağlamak hedefiyle Örcün’de, 15. yüzyıla tarihlenen ve 1999 depreminde büyük hasar gören tarihî hamamı aslına uygun olarak restore etti. Tarihi hamam eskilerin ‘efradını cami a’yarını mani’ dedikleri tarzda restore edilerek müzeye uygun hale getirildi.
Müzenin konseptinden, bölümlerinden bahsedir misiniz?
Müzemiz öncelikle hüsn-i hat sanatının tarihsel gelişimi ile başlıyor. Müze ziyaretçilerini Emeviler ve Abbasiler dönemi kufi yazı örnekleri karşılıyor. Daha sonra Osmanlı dönemi ve özgün istifler ile müzenin sanat yolculuğu devam ediyor. En son bölüme gelindiğinde ebru sanatı örnekleri ve Hattat Ali Vasfi İzmidî Efendi'nin yaşam alanı sanatseverleri selâmlıyor!
Müzede hangi yazı nevilerinde kaç eser var?
Kufi, makıli-kufi, sülüs, celi sülüs, nesih, ta’lik, celi talik, rik’a, divani, celi divani, şikeste talik ve muhakkak yazı çeşitleri ile 130 ‘ü hüsn-e hat, 40’ı ebru ve minyatür olmak üzere toplam 170 eser mevcut.
Yazıları nasıl temin ettiniz?
Anadolu coğrafyasının muhtelif bölgelerindeki öğrencilerime projeden bahsettim, yazı talebinde bulundum, sağ olsunlar önceki hayır-hasenat hizmetlerimizde olduğu gibi Gölcük’teki çalışmamız için de hayırda yarıştılar. Yazıların toplanma hikâyesi böyledir.
Ben müsaadenizle emeği geçen arkadaşları isimleri ile tek tek anmak istiyorum.
Tabii ki, lütfen… Cümlesine selâm olsun.
Hattatlar Serap Tepedelen, Erkan Bakım, Resul Çakır, Hidayet Şen, Semih Yolaçan, Nurşah Altaşer, Hasan Yige, Nesrin Uzar, Ahmet Yüksel, Ali Özden, Muharrem Gökşen, Gülay Keskin, Mehmet Sait Tohumcu, Fadile Timurtaş , İsmail Tülüce, Hüseyin Çulcu, Ömer Özgül, Ahmet Türk, Ahmet Ercan, Süleyman Kartal, Müberra Yalınlı, Melek Atlığ, Merve Kara Kızılkaya, Kadriye Özkul, Cebrail Ateş, Ayşe Arslan, Burcu Uygun, Turgay Uygun, Merve Aytan, Abdullah Özköse, Ramazan Taştan, Eyüp Can Sarı, Şerife Çavuşoğlu, Kübra Saral,Aktaş, Figen Soysal, Reyhan Kurt, Beytinaz Kükrek, Fatma Yazıcı, Betül Yiğit İnce, Yasin Ünal, Mehmet Ali Kalgan, Cavit Yumuşak, Şule Nesibe Eryılmaz, Fikriye Şensoy Apaydın, Muhammet Ertürk, Mustafa Ertuğrul, Uğur Nayır, Mehmet Can Dernekli, Yusuf Şükrü Şafak, Ali Rıza Erbil, Özkan Demir, Halil Karaca, Melek Balcı, Abdülhamit Özçelikel, Gülşen Bilbey, Demirali Kurtulmuş, Nurşen Karahasanoğlu, Feride Ateştepe Altun, Şengül Bütün, Hatice Bütün, Elif Eylem Karal, Mehmet Emin Toker, İnci Şar, Furkan Saka, Selma Erenoğlu, Ömer Taş, Zafer Günal, Muhammet İkbal Gürdal, Sema Erdoğan, Ahmet Eroğlu, Hatice Özdemir, Bircan Bingöl.
Yazı kenarlarında âlâ keyfiyeti hâiz tezhipler görüyorum. Ali Vasfi İzmidî’ye vefâ gösteren tezhip sanatkârlarının isimlerini de teberrüken zikredelim…
Meral Erdoğmuş, Elif Birkan, Mehmet Ali Kalgan, Yasemin Erenoğlu, Özlem Ertuğrul, Sümeyra Karaca, Gülümser Özçelikel, Yasemin Eryiğit, Funda Arı Karakaş, Fatma Altunbaş, Neval Ölmez ve Özge İnan.
Ve ebrucular…
Ebrucular Metin Yılmaz, Fatma Altunbaş, Merve Koç, Hasan Derviş, Ümran Balahorlu, Fatma Şengül Süzer, Vesile Kırcı, Fatma Ekmekçi, Hüseyin Sert, Yasemin Coşkun, Melek Atlığ, Neval Ölmez, Havva Altunbaş, Nesrin Tokgöz, Süleyman Kartal, Fatma Hazanbel Akbulut, Muhammet Çelik, Halil Doğaner, Şerife Çavuşoğlu, Yasin Ünal, Fikriye Şensoy Apaydın, Tuğba Yıldız, Esra Kara Topal, Hülya Demirel Kayaoğlu, Figen Soysal, Büşra Sayı, Tülay Toğal, Abdullah Furat, Cahide Abanoz E lif Eylem Karal ve Özlem Ergün.
Başka…
Ali Vasfi İzmidî Hüsn-i Hat Müzesi’ne Recep Ulu naht, Gül Kölük kat’ı, Mustafa Er yaprak oyma ve Mehmet Ali Tunca çini sanatlarında eser bağışlamıştır.
Daha başka…
Bir de çiçeği burnundaki müzeye gerek yazma eserler ve gerekse çeşitli malzemeler ile katkıları sebkat eden Ahmet Memoğlu, Serra Bostan, Deniz Sarıbay, Ahmet Gencer, Saliha Dursun’a ve fotoğrafları çeken kızım Esma Şahin Serçe’ye teşekkürü borç bilirim
HATTAT ŞAHİN: SANATKÂRLAR KALEM GÜZELLEREYLE HEMHÂL OLSUNLAR…
Kocaeli'nin ilk hüsn-i hat müzesi lisanı haliyle Kocaelilere, hat sanatına dair neler söylüyor!
Ziyaretçiler, sanatseverler kalem güzelleriyle ile hemhâl olsunlar… Bu bize yeter. Bir de genç nesil, öz sanatlarımıza ve özellikle İslam yazısına gönüllerinde bir pencere açsınlar. Mutlaka zaman içerisinde hüsn-i hat müzelerinin bulunduğu bölgelerde yeni bir hat neş’esi filizlenecektir.
Bundan sonraki hüsn-i hat müzesi hedeflerinizi de konuşalım...
Allah nasip ederse Yozgat'ta Hattat Şair Yozgatlı Fenni Efendi, Sivas'ta Mehmet Nuri Sivasi projelerimiz gündemde. Bunun haricinde gönül, Burdur’da Hafız Osman Efendi, Tosya’da Kazasker Mustafa İzzet Efendi ve Ordu’da Mustafa Rakım Efendi müzelerini açmak ister… Gönül bu!
Mülakatımıza sizin ilave etmek istediğiniz hususlar nelerdir?
Allah katkısı olan tüm dostlarımdan ve eli öpülesi talebelerimden razı olsun. Mevlam ömür verirse daha nice hizmetlerde bulunmayı nasip etsin inşallah.
Âmin. Tüm hizmetleriniz için müteşekkiriz…
Şahsım ve talebelerim adına sizlere çok teşekkür ederim İbrahim Ethem Bey, var olunuz efendim.
İbrahim Ethem Gören-01.07.2021