BAYRAMPAŞA’DA GÜZİDE BİR SANAT MERKEZİ…
Bayrampaşa Türk İslam Sanatları Merkezi hüsn-i hat, tezhip, ebru, minyatür ve çini gibi geleneksel sanatlarımıza yeni isimler ve eserler kazandırılması amacıyla Bayrampaşa Belediyesi tarafından tesis edilmiş bir eğitim/sanat müessesesi.
Bayrampaşa Türk İslam Sanatları Merkezi’nin yöneticisi Deniz Kılıç Bakır ve eğitim danışmanı Nurgül Duru ile çalışmaları özelinde bir e-mülakat gerçekleştirdik.
Deniz Kılıç Bakır Hanım sizi tanıyabilir miyiz?
2012 yılından itibaren Şerife Yavuzcan atölyesinde tezhip sanatı eğitimi almaya başladım ve halen devam etmekteyim. Bu süreç içerisinde yurt içinde birçok sergi ve fuara katılım sağlayarak çalışmalarımı sergileme imkânı buldum.
2014 yılında Bayrampaşa Belediyesi eğitim kurumlarında sanat eğitmeni olarak çalışmaya başladım. 2016 yılında Bayrampaşa Belediyesi Türk İslam Sanatları Merkezi TİSEM’in kuruluşunda koordinatör olarak göreve başladım ve halen yönetici olarak burada çalışmaya devam ediyorum.
Nurgül Duru Hanım aynı soruyu sizin için de tekrar edelim…
Bayrampaşa Gençlik Merkezi’nde rehberlik öğretmeni olarak çalışıyorum. Sanat merkezimizde de eğitim danışmanlığı yapıyorum. Kursiyerlerimize verilecek seminer programlarını oluşturmak, bilgi dokümanlarını hazırlamak ve takibini yapmak, özel atölyeler oluşturmak adına buradayım. Bu projenin oluşturulması noktasında projeyi hazırlamak ve yazmak bana, uygulamak ve sunmak Deniz hanıma düştü. Sanat geçmişi hasebiyle asıl yük ve bilgi birikimini projeye aktarmak Deniz hanımın işi oldu. Dediğim gibi ben de eğitim programlarını oluşturup, takibini gerçekleştiriyorum.
Bayrampaşa İslam Türk Sanatları Merkezi hakkında genel bilgiler verebilir misiniz?
Deniz Kılıç Bakır: 2016 yılında Bayrampaşa Belediyesi’ne bağlı olarak küçük bir atölye ve iki ders grubu olarak çıktığımız yolculukta 2017 yılında 4 atölye, 5 ders ve sergi salonu galeri alanı olarak büyümeye başladık. 4 yılın sonunda toplam 11 dalda haftanın yedi günü eğitim veren, hocalarımızın ve kursiyerlerimizin çıkardıkları eserlerin sergilenmesini ve satışını sağladığımız galerimizle toplamda 300 öğrencimizle büyük bir aile olarak yolculuğumuza devam etmekteyiz.
“GELENEKSEL SANATLARIMIZ KÜLTÜR KODLARIMIZI OTUŞTURAN ÖNEMLİ BİR UNSURDUR.”
Merkez’inizin amaç ve hedeflerine değinir misiniz?
Deniz Kılıç Bakır: Kültür kodlarımızı oluşturan en önemli unsur olarak geleneksel sanatlarımızı görüyoruz. Birçok medeniyete beşiklik etmiş bu coğrafyada, geçmişten günümüze kadar gelen eserler doğrultusunda kursiyerlerimizin bunların farkında olmalarını, bir esere baktıklarında da en azından dönemini, üslubunu tanıyacak kadar bilgi ve birikimlerinin olmasının gerektiğini düşünüyoruz.
Nurgül Duru: Bu amaçla geleneksel sanatlarımızı gelecek nesillere taşıyabilecek sanatseverler yetiştirmek öncelikli hedeflerimizden. Ayrıca sırf bilgi aktarımı ve usul ile yetinmeyip sanatsever kişilik oluşturmak da hedeflerimiz arasında. Günümüz şartlarında birçok sebeplerden dolayı insanlarımız birebir sosyalleşmek yerine sosyal medya mecralarını aracı kullanarak sosyalleşmeyi tercih ediyorlar. Eğitimlerimiz aracılığı ile insanlarımızın söz konusu zincirlerini kırıp, gerçek anlamda sanat vasıtasıyla sosyalleşme imkânı bulmaları ve bu mekânı kullanmaları bir diğer hedef alanımız.
Bahsettiğiniz amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik ne türden çalışmalar içerisindesiniz?
Deniz Kılıç Bakır: Az önce de belirttiğimiz gibi, sosyal medya kullanımı çok fazla, bizim amaçlarımız arasında bunun dışında da bir hayat olduğunu tekrar hatırlatmakla birlikte, bunun bir avantajını da yakalamayı düşündük. Yani bir anlamda krizi fırsata çevirmeyi başardık diyebiliriz. Türkiye’de bir ilk olarak, “Sanatkâra Sor’” uygulaması geliştirdik.
‘Sanatkâra Sor’ nedir?
Bu şekilde kursiyerimiz veya değil, hocalarımızla soru-cevap sohbet etme imkânı bulabildiler. Merak ettikleri sanat alanlarında öğrenmek istedikleri konuları ilk ağızdan hocalar vasıtasıyla öğrendiler. Bu şekilde yaklaşık bir yıllık süreçte 100.000 görüntüleme sağlandı.
Geride kalan yaklaşık üç yıllık süreçte çeşitli seminerler ile kursiyerlerimize, workshop atölye çalışmaları ile de kursiyer adaylarımıza sanat dallarımızın tanıtımını yaptık.
Hangi branşlarda sanat eğitimleri veriyorsunuz?
Hat, tezhip, çini, ebru, minyatür, halkâri ihtisas, çiçek ressamlığı, kaligrafi, mozaik, suluboya ve sanat tarihi.
Hocalarınızı tanımak isteriz?
Hat: Mahmut Şahin. Tezhip. Şerife Yavuzcan Şahin-Zehra Güler Avcı.
Çini: Zeynep Sincer. Ebru: Fatma Taşçı Minyatür: Zaliha Erdoğan Peçe. Halkârî İhtisas: Müberra Akçay Kurt. Çiçek Ressamlığı: Ayşe Nurgül Kabasakal. Kaligrafi: Emrah Yücel. Mozaik: Meral Akbaş. Suluboya: Hatice Kübra Kahraman. Sanat Tarihi: Zülal Kaçak
Deniz Hanım, halkârî ihtisas çalışmalarınız için de bir paragraf açalım dilerseniz...
Dersin amacı, öncelikle Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi tezhip sanatçılarının halkâri eserlerini anlayıp daha sonra Herat, Tebriz, Safevi ve Babür gibi yüksek zevke sahip eserleri inceleyip eser üretmek, son dönem Osmanlı ekolleri barok, rokoko dâhil olmak üzere sanatçının kendi tavır ve tarzını bulmasını ve bunu akademik bir dille de ifadesini sağlayarak geleceğe hem eser hem de kaynak bırakmaktır.
Atölyenize kimler destek verdi/veriyor?
Bu atölyenin oluşmasında büyük katkıları olan tezhip sanatçısı, akademisyen Orhan Dağlı hocamızın adını da özellikle zikretmek isterim. Bu vesile ile kendisine şükranlarımıza sunuyoruz.
Eğitim almak isteyenler size nasıl ulaşıyor?
Bayrampaşa Belediyesi’nin sitesinden, sosyal medya hesaplarımızdan, kendi web sitemizden https://turkislamsanatlari.istanbul bizlere rahatlıkla ulaşabilirler. Ön kayıt sistemimiz online olarak web sitemiz üzerinden yapılmaktadır.
Bayrampaşalılar Merkez’in çalışmalarıyla ne kadar ilgili?
Her yıl almamız gereken kursiyer sayısının 5-6 misli kadar ön kayıt alıyoruz. İlgi ve talep oldukça yoğun... Ayrıca komşu ilçelerden ve şehir dışından gelen kursiyerlerimiz de mevcut. Yakın illerden özellikle Tekirdağ, Kırklareli, Yalova ve Bursa’dan kursiyerlerimiz mevcut.
Öğrenci/kursiyer profiliniz nasıl şekilleniyor?
Ön kayıt sistemimize kayıt olan kursiyerlerimiz öncelikle Bayrampaşa’da ikamet edenler olarak sıralanıyor. Müracaatlar daha sonrasında sanat geçmişi ve aldığı kurslar üzerinden ayrıca değerlendiriliyor ve en sonunda hocalarımıza listeler ulaştırılıyor. Onlar da bir eleme yaptıktan sonra kursiyerlerimiz kesin kayıt için çağrılıyor.
Bayrampaşalı ev hanımları geleneksel sanatlarımız içerisinde kendilerini nerede konumlandırıyorlar?
Ev hanımları nezdinde öncelik olarak bir sanat dalını öğrenmek, sosyalleşmek ve üretmek ön planda... Birçoğu eğitim kısmını tamamlamakla yetinirken, bir kısmı da ihtisas alanı olarak devam edip eser üretmeyi hedefliyor. Galerimizde eserlerini sergileme ve hatta satma imkânı buluyorlar.
Pandemi sürecinde faaliyet ve sanat eğitimlerini nasıl sürdürüyorsunuz?
Pandemi sürecinde kurslarımızı sonlandırdık. Online eğitim alanını da henüz kullanmadık. Ama kursiyerlerimiz ve hocalarımız arasındaki ünsiyet bireysel olarak elektronik ortamda devam ediyor. Ayrıca eserleri yarım kalan bazı kursiyerlerimiz yaz döneminde atölyelerimizde bireysel olarak eserlerini tamamlama imkânı buldular.
Eğitim çalışmalarınızın yanında hadisenin estetik, usul ve nazariyat boyutunun içselleştirilmesine yönelik, öznesinde sanat olan seminerler de düzenliyorsunuz. Nurgül Hanım, seminerleriniz hakkında da bilgi almak isteriz?
İlk yıl geleneksel sanatlarımızın tanıtımı ve kültürümüzdeki önemine yönelik seminer konularımızı tespit edip, sunumunu sağladık. Konularında uzman sanatkârlarımız ve akademisyenlerimiz bu seminerleri gerçekleştirdi. Abdullah Oğuzhanoğlu, Mahmut Şahin, Gülnihal Küpeli ve Savaş Çevik hocalarımız ilk yıl bizi yalnız bırakmadılar. Yeri gelmişken hepsine tekrar şükranlarımızı sunmak isterim.
İkinci ve üçüncü yıllarımızda seminerlerimiz genel anlamda sanat tarihimiz ve tarihi gelişimi hakkında devam etti. Sanat tarihi hocamız Zülal Koçak hanım tarafından yapılan eğitimlerimizin dokümanlarını da oluşturma imkânımız oldu. Sosyal medya hesaplarımızdan bu dokümanlara ulaşma imkânını tüm sanatseverlere açık tuttuk.
Nurgül Hanım, galerinizi/sergi salonunuzu da konuşalım dilerseniz…
Belediye başkanımız Atila Aydıner ve başkan yardımcımız İsmail Gemici’nin gayretleri ile birinci yılımızın sonunda galeri alanımıza kavuştuk. Bu mekân belediyemiz açısından da bir prestij alanı oldu. Galerimiz ilçe halkının yanı sıra İstanbulluların hatta muhtelif şehirlerden ve yurtdışından gelen misafirlerimizin uğrak yeri oldu. Burada kursiyerlerimizin ve hocalarımızın eserleri bir yandan sergilenirken diğer yandan da satışa arz edildi.
Nurgül Hanım, kaldığınız yerden devam edelim… Kursiyerleriniz ürettikleri çalışmaları nasıl değerlendiriyorlar? Bu soruyla birlikte dönem sonu etkinliklerinizi ve sergilerinizi de teşrih masasına yatıralım…
Satışa çıkarılacak tarzda eserlerin oluşması biraz zaman alıyor haliyle. İhtisas yılı dediğimiz ikinci yılımıza devam eden kursiyerlerimiz artık eser çıkarma evresine geçmiş oluyorlar.
“İLK BÜYÜK SERGİMİZİ PANDEMİ SONRASINDA DÜZELYECEĞİZ.”
Bu eserler hem galerimizde sergileniyor, hem de çeşitli vasıtalarla davet aldığımız diğer sergi ve fuarlarda görücüye çıkıyor. Bu yıl pandemi dönemi olmasaydı ilk büyük sergimizi gerçekleştirmiş olacaktık, ama nasip olmadı.
Bayrampaşalılar sanatkârlarımızın/kursiyerlenizin göz nurlarıyla ne kadar ilgili?
Deniz Kılıç Bakır: Oldukça ilgili… Hatta sergileme amaçlı eserlerden daha fazla satış eseri olmadığı için sık sık eleştiriliyoruz. Bir de ilçe içindeki okullarımızdan gezi amaçlı öğrenci gruplarımız oluyor. Öğrenci kardeşlerimize hem eserler hakkında bilgi veriyoruz hem de minik atölye çalışmaları ile sanata ilk adımlarını atmaları hususunda yardımcı oluyoruz.
Bahsettiğiniz ilginin artırılmasına yönelik neler yapılabilir?
Nurgül Duru: Az önce de söylediğimiz gibi öğrenci kardeşlerimizin buraya daha sık gelip, geleneksel sanatlarımız hakkında bilgi almaları bizim için çok önemli. Bu etkileşim kültür aktarımı olarak bulunmaz bir fırsat. İnşallah okullarımız yüz yüze eğitime geçtikten sonra bu tarz çalışmalarımız daha yoğun şekilde yapmayı düşünüyoruz.
Nurgül Hanım, sizin ilave etmek istediğiniz hususlar nelerdir?
Deniz hanımla birlikte sanat merkezi projemizi yazarken benim özellikle olmasını istediğim ve başkanımızın sonuna kadar destek verdiği aile içi sanat atölyesinden bahsetmek isterim…
Lütfen, buyurunuz…
Bildiğimiz kadarıyla bu çalışma Türkiye’de tek. Bireysel olarak bayanlarımız bu kursları daha fazla tercih ediyorlar. Yüzde 80 bayan ağırlıklı diyebiliriz. Erkek kursiyerlerimiz de bireysel olarak katılıyorlar. Merkezimizde ailelerin tv-telefon-bilgisayar üçgeninden kendilerini kurtararak farklı bir alana yönelmeleri, ortak bir çalışma alanı ve sanatı bir iletişim dili olarak kullanmalarını sağlayarak yeni yaşam alanları oluşturmak istedik. Bu bağlamda aile içi sanat atölyemizi en çok talep gören hüsnü hat çerçevesinde gerçekleştirdik. Suriyeli olan hocamız Safuoh Al Mustafa ile çalışmalara başladık. Eşler, çocuklar olarak bir ayın sonunda tam bir sınıflık aile grubumuz oluştu. Seminerler yılsonuna kadar istikrarlı bir şekilde devam etti. Kursa devam eden ailelerimizle yaptığımız görüşmelerde gördük ki artık evlerde sanat konuşuluyor ve elektronik cihazlar kapanıp akşamları herkes ödevlerini yapıyorlar, birbirlerinin çalışmalarını destekliyorlar. Bu grubumuz ile çeşitli sergi haberlerini paylaştığımız zaman ailecek gidilip gezildiğini ve yeni bir etkinlik alanını hayatlarına eklediklerini gördük. Aile içi iletişim dillerinin daha olumlu olduğu ve karşılıklı iletişime tekrar kavuştukları bize gelen geribildirimlerden…
NURGÜL DURU: BİZ BURADAYIZ…
Son olarak okuyucularımıza nasıl bir mesaj iletmek istersiniz?
Sanatın ilk amacının, insan ruhunu ve davranışlarını fıtratına uygun hale getirmek olduğunu düşünüyoruz. Gittikçe hamlaşan insan ilişkilerinde ve toplum yapısında özlenen ince ruhlu, merhametli, özverili ve paylaşıma açık insan profiline sanat çalışmaları ile ulaşılabileceğini tahmin ediyoruz. Biz buradayız, sizler de bu amaçlar doğrultusunda hareket etmek istiyorsanız illa ki yolumuz çakışacak demektir. Bekliyoruz efendim.
İlginiz için teşekkür ediyorum.
İbrahim Ethem Gören 07.10.2020