Hattat, koleksiyoner, Bursa Bab-ı Nun Geleneksel Sanatlar ve Kültür Derneği Başkanı Mahmut Şahin, talebeleriyle birlikte Anadolu şehirlerimize geleneksel sanat müzeleri kazandırıyor.
Hattat Mahmut Şahin ile Anadolu coğrafyamıza kazandırmaya muvaffak kılındığı ve 22 Temmuz 2022 Cuma günü açılışı yapılacak olan Bayburt Hattat Şair Ahmed Revayi Müzesi özelinde bir mülakat gerçekleştirdik.
İbrahim Ethem Gören: Mahmut Hocam, şehirlerimize, özellikle Anadolu şehirlerimize müze kazandırma fikri nasıl ortaya çıktı?
Hattat Mahmut Şahin: Öncelikle hüsn-i hat sanatı özelinde gelenekli sanatlarımıza gösterdiniz yüksek muhabbet için size, tüm sanatçı dostlarım, arkadaşlarım ve talebelerim adına teşekkür ederim İbrahim Ethem Bey.
HATTAT ŞAHİN: ŞEHİRLER KÜLTÜRLER İLE YAŞAR
Şehirler kültürleri ile yaşar. Gündelik yaşam koşturmacasından yorulan insanlar yaşadıkları şehrin müzelerini, ören yerlerini ve yöresel mutfaklarını gezer ve böylelikle bir nebze olsun dinlenirler. Bizler de bu fikir etrafında sanatlarımızın halkla buluşması amacıyla yola çıktık. Geride kalan altı yılda üç ilde tesis etmeye muvaffak kılındığımız hüsn-i hat müzeleriyle o şehirlerde yaşayanların; özellikle çocukların ve gençlerin gelenekli sanatlarımızı görebilecekleri mekânlar tesis edip illerimizin hizmetine sunmayı kendimize gaye edindik. Her ilde açılan müzelere o şehirde doğmuş, yaşamış, hizmet etmiş öncü bir sanatçımızın adını verdik.
Şimdiye kadar hangi şehirlerde geleneksel sanatlarımızla ilgili, bahusus hüsn-i hat sanatımız özelinde müzelerin kurulmasına hizmetleriniz sebkat etti?
Amasya, Bursa ve Kocaeli… Önce Bursa… Osmanlı payitahtı şehrimizde değerli dostum gazeteci, koleksiyoner İrfan Altıkardeş ve çok değerli büyüğüm Hayrettin Akpınar ağabeyim ile birlikte Bursa Muradiye Kur'an'ı Kerim ve El Yazmaları Müzesi için kolları sıvadık. Müzenin tesis edileceği Muradiye’deki tarihi binanın restorasyon çalışmaları sürerken Amasya'da bir hüsn-i hat müzesi açma fikri gündeme geldi. Sizin de katılımcısı olduğunuz bir toplantı ile Amasya Şeyh Hamdullah Yazı Tarihi ve Hüsn-i Hat Müzesi çalışmalarımız başladı.
İlk olarak, Amasya’da Şeyh Hamdullah Yazı Tarihi ve Hüsn-i Hat Müzesi kuruldu. Bunu kısa süre sonra Bursa'da Muradiye Kur’ân'ı Kerîm ve El Yazmaları Müzesi takip etti. Bunlardan aldığımız şevk ile yeni projeler için kolları sıvadık. Böylelikle Kocaeli Gölcük Belediyesi’ne Ali Vasfi İzmidî Hüsn-i Hat Müzesi teklifini sunduk. Sağ olsun, belediye başkanı Ali Yıldırım Sezer hemen bir yer tahsis etti. Gölcük Saraylı köyünde restorasyonu tamamlanan tarihi Örcün hamamı binası müzeye mekân oldu. Henüz resmî açılışı yapılmadığı halde Ali Vasfi İzmidî Hüsn-i Hat Müzesi, Tarihi Kentler Birliği tarafından ödüle layık görüldü. Bu ödülü Amasya Şeyh Hamdullah Hüsn-i Hat Müzesi de aldı.
Tarihi Kentler Birliği'nin Müze Özendirme Yarışması’nda El Sanatları ve Zanaat Müzeleri ödülüne layık görülen Şeyh Hamdullah Müzesi, Amasya için neler ifade ediyor?
Amasya Şeyh Hamdullah Yazı Tarihi ve Hüsn-i Hat Müzesi bizim ilk göz ağrımız. Dönemin belediye başkanı Cafer Özdemir Bey ve belediye başkan yardımcısı, çok kıymetli ağabeyim Osman Akbaş ‘Şehzadeler Şehri’ne hüsn-i hat müzesi kazandırmak için olağanüstü çaba gösterdiler. Dolayısıyla zikrettiğiniz ödülü fazlası ile hak ettiler. Aynı ödülü, Gölcük Ali Vasfi İzmidî Hüsn-i Hat Müzesi de aldı. İlgili ödül töreninde dört müze; Amasya Belediyesi Şeyh Hamdullah Yazı Tarihi ve Hüsn-i Hat Müzesi, Gölcük Belediyesi Hattat Ali Vasfi İzmidî Hüsn-i Hat Müzesi, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Ahi Evran Esnaf ve Sanatkârlar Müzesi ile Odunpazarı Belediyesi Lületaşı Müzesi, El Sanatları ve Zanaat Müzeleri kategorisinde ödüle layık görüldü. Bu dört müzeden ikisinde bizlerin katkıları var, hamd ü senâlar olsun.
Tebrik ediyorum. Bayburt'ta hüsn-i müzesi tesis etme fikri nasıl ortaya çıktı? Süreci kısaca özetler misiniz?
Kocaeli'de yaşayan talebelerimden aslen Bayburtlu olan Ahmet Memoğlu ağabeyimizin ricası üzerine bu fikrimiz neşv-ü nemâ buldu. Konuyu gündeme getirdik. Bayburt Belediye başkanı Hükmü Pekmezci ile iletişime geçildi. Başkanımız büyük bir iştiyak ile böyle bir proje için ellerinden geleni yapacaklarını belirtti. Bayburt Belediye Başkanı Sn. Hükmü Pekmezci'nin bizleri şehre davet etmesi ile 1 Haziran 2022 tarihinde Kocaeli'den Bayburt’a doğru yola çıktık. Hüseyin Öz arkadaşımız, Hüseyin Sert ve Ahmet Memoğlu ağabeylerimiz birlikte Bayburt'a gittik. Bayburt Belediye Başkanı Hükmü Pekmezci ve Bayburt Belediyesi Kentsel Tasarım Müdürü Teoman Hakan Orhan beyler bizleri Anadolu insanının olanca samimiyetiyle karşıladı. Hep birlikte müze için restore edilen Kutluerler Konağı’nı gezdik.
Başkan Pekmezci Temmuz ayında şehirlerinde Bayburt 26. Dede Korkut Kültür ve Sanat Şöleni’nin düzenleneceğini aktardıktan sonra ve bu zamana kadar müzenin yetişip yetişmeyeceğini sordu. Samimiyetine ve gayretine inandığımız için olur verdik. Akabinde projemizi hızlıca talebelerimle paylaştım. Bayburt dönüşü İstanbul'a geçmeden önce Bursa, Eskişehir ve Kütahya’da hüsn-i hat derslerimiz oldu. İstanbul’a 26 eserle döndük. Sonraki günlerde elden teslim edilenlerle, kargo ile gönderilenlerle ve bizlerin gidip alması ile 141 eser toplandı. Kısa sürede eserlerin murakkaaları ve çerçeveleri yapıldı.
Hattat Şair Ahmed Revayi hakkı okuyucularımızı bilgilendirir misiniz?
Hattat Şair Ahmed Revayi Efendi, Bayburtlu meşhur şair Zihni Efendi’nin oğludur. 2. Abdülhamid Han döneminde Bayburt Rüşdiye Mektebi’nde 1887-1903 yılları arasında hüsn-i hat muallimliği yapmıştır. Şiirlerinde Revayi mahlasını kullanmıştır. Babası Şair Zihni Efendi’nin divanını bastırması ve yine babasının Sergüzeştname isimli eserinin yazılmasına vesile olması çok önemlidir. Ayrıca Sergüzeştname’yi istinsah edip şiir severlere ulaştırmıştır. Ahmed Revayi Efendi 1906 yılında rahmeti Rahman’a kavuşmuştur.
Nerede medfunlar?
Kabrinin yeri günümüzde tam olarak bilinmemekle birlikte babası Şair Zihni Efendi’nin kabrinin yakınlarına bir yere defnedildiği kaynaklarda geçiyor, Tuzcuzade Camii’nin haziresinde olduğu da belirtiliyor. Rivayetler doğru ise müze için ayrılan Kutluerler Konağı’nın Tuzcuzade Camii’ne mesafesi on metre, bitişik binalar…
Şairliği için de bir paragraf açalım...
Çok yönlü bir kişiliği olan Ahmed Revayi Efendi üst düzey bir şairdir. Ahmed Revayi’nin elinden geçen, babası Bayburtlu Zihni’nin divanından da bu keyfiyet anlaşılmaktadır.
Şiirlerinden örnekler diyelim…
Saltanat tahtın bıraktın uğraşırken yar ile
Gelse ferman Hüda çıksam bu mihnethaneden
(…)
Hicran günü hezara dek sayılmış
REVAYİ sabadan haber duyulmuş
Ahmed Revayi’nin hüsn-i hat sanatına hizmetlerini, talebelerini konuşalım…
Millet Kütüphanesi-810 Türk edebiyatı tasnif numaralı eserine Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Eserler Kurumu’nda görevli talebem Serra Bostan hanımın yardımları ile ulaştık. Âlâ keyfiyeti haiz bir eserdir. Eserin başlıkları ve imzası hattatlıktaki kabiliyetine delildir. Başkaca yazısı bu kısa zamanda elimize ulaşmadı.
Diğer eserleri ve Rüştiye Mektebi’nde yetişen talebeleri ile ilgili geniş çaplı bir araştırma yapılmalı, ayrıca Bayburt Üniversitesi’nde tez olarak çalışılmalıdır.
Müzeyi genel hatlarıyla tanıtır mısınız?
Müzemiz Bayburt merkezde Tuzcuzade Mahallesi’nin Paşaoğlu sokağında bulunan Kutluerler Konağı’ndadır. 80 metrekare alanı vardır. Asırlık, tescilli bir binadır. Bayburt Belediyesi Kentsel Tasarım Müdürü Teoman Hakan Orhan Bey'in konu ile ilgili verdiği bilgide Bayburt Belediyesi’nce kamulaştırılan sivil mimari örneği bina, metruk halden kurtarılıp gelecek nesillere aktarılacak bir takım düzenlemeler yapılıp Hattat Şair Ahmed Revayi Hüsn-i Hat müzesi hüviyetini kazanmıştır.
ÜSTADLARIN İZİNDE 141 ESER…
Müzeye talebelerimle birlikte 141 eser bağışlayarak katkıda bulunduk. Eser seçimleri her müzede uyguladığımız yazı tarihi ile başlayıp günümüz hat örnekleri ile nihayete eriyor. Binada özel bir bölümü Bayburtlu şairlere ayırdık.
Bayburtlulara rol model olan şairlerimiz Zihni Efendi’nin, Celali Efendi’nin, Ruhi Efendi’nin ve İrşadi Efendi’nin şiirleri müze özelinde hat ve akkase ebru olarak çalışıldı. Ayrıca Ahmed Revayi Efendi'nin şiirleri de burada yerini aldı.
Kimler, hangi sanatkârlar eser bağışladı?
Fakirin Kocaeli, Bursa, Eskişehir, İstanbul ve Anadolu'nun çeşitli illerdeki talebeleri eserler hazırladı. Ayrıca talebelerim ve sanatkâr arkadaşlarım ebru, çini, tezhip, cam ve ahşap oyma eserler hediye ettiler. Hepsine teşekkürü bir borç bilirim.
İnfak ahlâkı mühim…. Bu bağlamda Bayburt Ahmet Revayi Hüsn-i Hat Müzesi’ne yazılarıyla destek olan tüm hattatlarımızın isimlerini istirham ediyorum.
Tabii ki… Abdülhamid Özçelikel, Abdüllah Özköse, Ahmet Ercan, Ahmet Türk, Ahmet Yüksel, Alaaddin Üney, Ali Özden, Ayşe Arslan, Ayşe Gökçe Aygül, Ayşe Şahin, Bedri Altan, Betül Yiğit İnce, Beytinaz Kükrek, Bircan Bingöl, Cavit Yumuşak, Cebrail Keleş, Ebubekir Gençer, Elif Eylem Karal, Emine Tok, Emre Özdemir, Esin Şirin, Esma Surgun, Fadile Timurtaş, Fatih Musluk, Fatma Yazıcı, Figen Soysal, Furkan Saka, Gülay Keskin, Gülşen Bilbey, Halil Karaca, Hasan Hüseyin Bal, Hasan Yige, Hatice Bayrak, Hatice Bütün, Hatice Özdemir, Hüseyin Çulcu, Hidayet Şen, Hüseyin Seyhan Fidan, İlhan Gök, İlyas Orak, İnci Karaduman Şar, Kadriye Özkul, Kübra Saral Aktaş, Mahmut Şahin, Mehmet Said Tohumcu, Melek Atlığ, Melek Balcı, Merve Aytan, Merve Kara Kızılkaya, Muhammed İkbal Gürdal, Muhammet Yasir Alyüz, Muharrem Gökşen, Mustafa Akgün, Mustafa Ertuğrul, Müberra Arslan Yalınlı, Nesrin Uzar, Nurcan Sakin Koç, Nurcan Öztürk, Nurşah Altaşer, Nurşen Karahasanoğlu, Ömer Faruk Gençer, Ömer Özgül, Özkan Demir, Rabia Taşdemir, Ramazan Taştan, Resul Çakar, Reyhan Kurt, Sabriye Selçuk, Saliha Dağlıkaya, Selma Erenoğlu, Selma Eyidoğan, Sema Erdoğan, Semih Yolaçan, Sena Çalışkan, Serap Tepedelen, Sevilay Karadayı, Süleyman Kartal, Şengül Bütün, Şerife Ergen, Şule Nesibe Eryılmaz, Turgay Uygun ve Zülfiye Temur
Ebrularını bağışlayan ustalarımızın isimlerini de zikredelim…
Abdullah Furat, Adem Tekin, Büşra Sayi, Esra Kara Topal, Fatma Altunbaş, Fatma Ekmekçi, Fatma Şengil Süzer, Fikriye Şensoy Apaydın, Halil Doğaner, Hasan Derviş, Havva Altunbaş, Meral Oruç, Merve Koç, Muhammet Çevik, Mutlu Çatalkaya, Nesrin Tokgöz, Neval Ölmez, Özlem Ergün, Tuğba Yıldız, Ümran Balahorlu, Vesile Kırcı ve Yasemin Coşkun.
Müzeye hizmetleri geçen tezhip sanatkârlarımız kimler?
Gülümser Özçeliker, Fatma Yenipınar, Semra Gençer, Yasemin Erenoğlu ve Yasemin Eryiğit
Çini, Cam oyma ve ahşap oyma demiştiniz…
Hanife Kaysadı çinileriyle, Mehmet Ali Tunca cam oyma çalışmalarıyla, Hüseyin Sert de ahşap oyma eserleriyle Bayburt’a vefâ gösterdi.
HATTAT ŞAHİN: SANATKÂRA VEFÂ YAKIŞIR
Sanatkâra yakışan da vefadır.
Başka…
Ayrıca Ahmet Memoğlu, Duran Vural, Hüseyin Öz, Hüseyin Meme, Serra Bostan, Nazım Gökyıldız ve Yusuf Akdoğan’ın katkılarını unutmamak gerekir.
Müzede Ahmed Revayi Efendi'nin bir yaşam odası hazırlandı. Ahmet Memoğlu ve Yusuf Akdoğan ağabeylerimiz kendi koleksiyonlarından odada bulunması gereken sanat ve yaşam malzemeleri konusunda bağışçımız oldu.
Müze, Bayburt'un orta yerinden Anadolu coğrafyasına hangi mesajları veriyor?
Hattat Şair Ahmed Revayi Müzesi’nin temel fonksiyonu ne/neler olacak?
Bizim öz kültürümüzün mihenk taşları olan başta hat sanatı olmak üzere ebru, tezhip, çini ahşap ve cam oyma sanatlarını gelecek nesillere tanıtması ve Bayburt ve çevresinden bir Ahmed Revayi, bir Ali Vasfi, bir Şeyh Hamdullah çıkmasına vesile olması bizim için kâfi.
Ayrıca daimi müze olarak açılan yerlerdeki eserler o şehrin envanterine giriyor. Her biri taşınabilir kültür mirası olarak o şehre bir değer katıyor.
Bizler fani dünyaya veda ettiğimizde sonraki nesillerin bizleri eserlerimizdeki imzalar ile hayırla yâd edeceği kanaatindeyiz. Çünkü bizler eslafın yolunda bu toprakların, bu cemiyetin insanlarına hizmet ediyoruz. Eslaf da olduğu gibi bizlerin de şiârını “fîsebîlillâh” teşkil ediyor. Bizden önceki ustaların dünden bugüne sarkaçlanan âsâr-ı atîkası gibi bu eserler de biiznillah günümüzden geleceğe atılan imzalardır.
Bundan sonraki hedefleriniz nelerdir?
Allah nasip ederse Ordu Ünye’de Mustafa Rakım Efendi Hüsn-i Hat Müzesi açmak. Bu meyanda görüşmeler devam ediyor, Hukukçular Derneği Başkanı Avukat Ahmet Yılmaz bey bu konuda gerekli irtibatı temin ediyor.
Ayrıca Yozgat'ta Hattat Şair Mehmed Said Fenni Efendi Hüsn-i Hat Müzesi tesis edilmesi için dostum, ağabeyim Alpay Değerli bey ve Yozgat Konfederasyon Başkanı Mehmet Deniz bey gerekli makamlar ile temas halinde.
Burdur’a Kayışzade Hafız Osman Hüsn-i Hat Müzesi; Kastamonu’ya Tosya’da Kazasker Mustafa İzzet Efendi Hüsn-i Hat Müzesi ve Sivas’a Mehmed Nuri Sivasi Hüsn-i Hat Müzesini kazandırmak bizlere ve talebelerimize ve bizlerle birlikte hizmet kervanına katılacak tüm sanatkâr dostlarımıza nasip olur inşallah.
İnşallah. Sizin ilave etmek istediğiniz hususlar nelerdir?
Ben fakir ve sanat sevdalısı dostlarım, talebelerimle birlikte yardım sergileri düzenliyoruz. Biz aslında kendimize yardım ediyoruz. Yapmamız gerekeni yapıyoruz, borç ödüyoruz, bizimki sadece borç ödemek, bu noktada mükellefiz biz. Hamd olsun 30’un üzerinde yardım sergisi düzenledik. Balkan coğrafyasında, Afrika ülkelerinde ve ülkemizin çeşitli illerdineki camilerimize cihar yâr-ı güzîn levhaları yazmaya devam ediyoruz. Cihar yâr-ı güzîn levhaları bizim daimi mükellefiyetimiz. “Hayırda yarışmak İslam şiârındandır” bururulmuş. Bu kutlu sözü kendimize mihver edinerek yarışmayı hayırda yarışma olarak telakki ediyoruz. “(Ey Mü’minler!) Sevdiğiniz şeylerden Allah yolunda harcamadıkça iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne harcarsanız Allah onu bilir.” Âl-i İmrân sûresi, âyet 92
Bizim yarışma düsturumuz bu ayet ile hayat buluyor. Tüm bu hizmetlerimiz az önce oe ifade ettiğim üzere fisebilillah oluyor.
Son olarak da Bayburt Hattat Ahmed Revayi Hüsn-i Hat Müzesi’ne emeği geçen arkadaşlarıma ve ağabeylerime nezdinizde selam ve hürmetlerimi iletmek isterim.
İlginiz için teşekkür ediyorum Mahmut hocam. Var olunuz…
Size de bu hizmetleri kalıcı hale getiren haberler, mülakatlar, yazılar kaleme aldığınız için ayrıca teşekkür ederim İbrahim bey. Var olun efendim.
Ayrıca bu hizmetleri yaparken kul olarak mutlaka kusurlarımız olmuştur. Bu kusur ve eksikliklerimizin hoşgörü ve insafla karşılanmasını ehl-i irfan sanat dostlarından istirham ediyorum.
İbrahim Ethem Gören/21.07.2022-Yazı No: 306