KOLEKSİYONERLERİN BULUŞMA NOKTASI: AYRANCI ANTİKA PAZARI
Ankara’nın Ayrancı semtinde her ayın ilk pazar günü kurulan antika pazarı Türkiye’nin en önemli ikinci el antika, sanat pazarı olma özelliğine sahip. Koleksiyonerlerin buluşma noktası olan mekânda herkese, her keseye ve hemen her ilgi alanına hitap eden eserleri, ürünleri bulmak mümkün.
YÜZLERCE NİTELİKLİ ANTİKA YENİ SAHİPLERİNİ BEKLİYOR
Ankara’nın antikacı esnafı başta olmak üzere Türkiye’nin hemen her bölgesinden başkente gelen antikacılar bir ay boyunca topladıkları eserleri için yeni emanetçiler arıyor.
Ayrancı Pazarı’nda, geleneksel sanatlar; hat, tezhip, ebru minyatür levhalarının yanında yazmalar, berat, ferman ve hüccetler, antika saatler, usta işi tespihler, abajurlar, Osmanlı tekstil eşyaları ve nadir kitaplar başta olmak üzere sanat ve zanaat adına ecdadımızın ortaya koyduğu birbirinden değerli eserler yeni sahiplerini bekliyor.
NE ARARSAN BULUNUR DERDE DEVÂDAN GAYRI!
Pazarı gezerken hafızalara Abdülhak Hamid Tarhan’ın bir zamanlar Bebek’teki eczahanesine astığı “Turfe dükkânı hikemdir bu kühen tâk-ı felek/Ne ararsan bulunur derde devâdan gayrı” talik levhası tedai ediyor. Nitekim pazarı dikkatlice gezenler sanat ve estetik güzelliklere yönelik dertlerine devayı da pekâlâ bulabilir! Arz ettiğimiz üzere hemen her alaka alanına hitap eden nesneleri bulmak mümkün.
İZNİK ÇİNİLERİ, AHLAT SERAMİKLERİ, POSTA TERAZİLERİ…
İznik çinileri, Kütahya duvar tabakları, Ahlat seramikleri, posta terazileri, opalin vazolar, gravürler, kilimler, şakuller, soda şişeleri, şerbetçi muslukları, alemler, teberler ve eskimez zamanların gündelik eşyaları… Bunlar bu topraklarda yaşamış, üretmiş, akletmiş, fikretmiş ecdadımızın cemiyet hayatından izler/hatıralar taşıyan objeler olarak Ayrancı Pazarı’nda art arda sıralanarak sessiz ve mütevekkil bir keyfiyette yeni sahiplerini bekliyor!
Pazarda satışa sunulan irili ufaklı posta terazileriyle mütevazı bir terazi koleksiyonu yapmak da mümkün. Nazenin damgalı teraziler, posta terazileri, hassas kuyumcu terazileri, geçmiş zaman tüccarlarının hassasiyetlerinden nişane olarak kalmış bugünlere...
DUA TANESİ TESBİHLER…
Usta içi tespihçilikte Ankara’nın önemli bir yeri var. Ankaralı ustalar atölyelerinde, el tornalarında ve kemânelerde birbirinden ince işçiliklerle ürettikleri tespihleri pazarda meraklılarının ilgisine arz ediyor. Böylelikle Türkiye’nin muhtelif vilayetlerinden gelen tespih koleksiyonerleri ayda bir defa da olsa Ayrancı Pazarı’nda koleksiyonlarına yeni dua taneleri katıyor. Kehribardan Oltu taşına, bağadan gül ağacına ve abanoza; pelesenkten mercana ve fildişine kadar tezgâhlarda sergilenen yüzlerce tespih, pazara ayrı bir anlam katıyor. Ankara ustalarının yanında İstanbul, Konya ve Erzurum tespih sanatkârlarının da göz nurları pazarda yeni sahiplerini arıyor.
KOLEKSİYONERLERİN BULUŞMA NOKTASI
Ayrancı Antika Pazarı aynı zamanda ustaların, sanatkârların ve koleksiyonerlerin buluşma noktası. Pazarda ülkemizin güzide sanatkârlarına rastlamak, sohbet etmek mümkün. Ziyaretimiz esnasında tespih tezgâhlarının önünde karşılaştığımız Konyalı tespih ustası Nurettin Küçükokka ile ayaküstü de olsa içinden tespih geçen bir sohbet etme imkânı bulduğumuzu son cümleye dâhil ederek yazımıza devam edelim.
ESNAFTA AHİLİK VE FÜTÜVVET AHLÂKININ İZLERİ GÖRÜLÜYOR
Pazar esnafında Ahilik ve Fütüvvet ahlâkının izlerini görmek mümkün. Esnaf eserleriyle ilgili bilgiyi hüvesi hüvesine verirken noksan taraflarını da belirtmekten imtina etmiyor. Tarihi kilit, anahtar ustası ve koleksiyoneri, satıcısı Mehmet Yoğuran’ın tezgâhına gittiğinizde Ahi Evran’ın izinden giden bir mütevazı derviş esnafla tanışmış olacaksınız.
VE HAT LEVHALARI…
Pazardaki hat levhalarına da değinmeliyiz. Türkiye’nin dört bir yanından gelen esnafın açtığı tezgâhlarda hilye-i şeriflerden, kıtalara, beratlardan cönklere kadar üzerlerinde kamış kalemin asırlık zikri işitilen hatları bulmak mümkün. Aret Usta’nın tezgâhında berat ve fermanların arasında cennetmekân Müşerref Çelebi Hanımefendi’nin üç adet iri nesih yazısına tevafuk ettik.
Şimdiki zamanda bayan hattatlar da en az erkekler kadar hat sanatında mahir. Keyfiyet bundan bir asır öncesinde böyle değildi. Bayan hattatlar parmakla gösterilecek kadar azdı. İbnül Emin Mahmud Kemal İnal’ın, referans mahiyetinde olan Son Hattatlar’ında yer verdiği bayan hattatların sayısı bir elin parmaklarının adedi kadar.
OSMANLICA VE YAZMA KİTAPLAR…
Pazar, kitap sevdalılarını da ayda bir kez de olsa bir araya getiriyor. Sabahın ilk gün ışığı henüz camlarla selamlaşmaya başladığında ‘kitap âşıkları’ Ayrancı’nın yolunu tutuyor. Kitap tezgâhları açılmaya başladığında büyükçe poşetlerin içerisinden tek tek çıkarılan kitaplar yeni sahiplerinin ellerinde ikinci bir hayata adım atıyor.
Ayrancı’ya her nevi kitap geliyor. İlgisine göre herkes kendi nasibini alıyor. Buraya farklı şehirlerden sahaflar, Anadolu’nun dört bir yerinden kitap satıcıları geliyor. Osmanlıca kitaplar, yazma risaleler, nadir kitaplar, müellif baskılar kısa süre içerisinde alıcılarını buluyor.
Ayrancı’da kitap tezgahlarının müdavimleri arasında Ali Birinci’nin, Yahya Erdem’in ve, Mehmed Akif Köseoğlu’nun isimlerini zikretmekte fayda var. Bu vesileyle, bir zamanlar pazarın gediklilerinden, Aşiyan Sahaf Ethem Coşkun’u da rahmetle yâd edelim.
TARİHİ FOTOĞRAFLAR…
‘Bir zamanlar’ diye ifade ettiğimiz dönemlerde Osmanlı Cihan Devleti fotoğrafçıları, Osmanlı vilayetlerini karış karış dolaşarak devlet binalarının, tren istasyonlarının, saat kulelerinin, camilerin, sarayların, türbelerin, kışlaların, limanların, sarayların, fabrika binalarının, tekkelerin, vb. yerlerin fotoğraflarını çekerek, kare kare ta’betmişlerdi. Pazar tezgâhlarında albümler içerisinde muhafaza edilen, şimdiki zamanda her biri bir asrı devirmiş olan, Bursa’ya, İzmir’e, Edirne’ye, İstanbul’a, Adana’ya, Erzurum’a, Trabzon’a, Sivas’a, Çanakkale’ye, Urfa’ya ait fotoğraflar kısa sürede ilgililerince satın alınıyor.
ÇEŞİT ÇEŞİT EFEMERA…
Ayrancı’daki tezgâhlarda birbirinden ilginç efemera ürünleri de sergileniyor. Meraklıları, taş baskı şehir panaromalarının, meslek fotoğraflarının, sigara etiketlerinin, Osmanlıca kartvizitlerin, tarihi hisse senetlerinin, sened-i hakanilerin ve gravürlerin başında epeyce zaman geçiriyor.
NADİR KOLEKSİYONLAR DAĞILMADAN MÜZELERE KAZANDIRILMALI
Malum, kolleksiyonerler mağaza mağaza dolaşıp alışveriş yapacak vakit bulamıyor. Antika pazarları bu noktada koleksiyonerlere hizmet sunuyor. Esnaf yaptığı titiz çalışmalarla tarih ve medeniyetimize ait nadide eseri bir araya getirerek koleksiyonerlere ve gönlünde sanata, estetiğe ve eskiye dair açık kapılar bulunan herkese hizmet vermeye gayret ediyor. Anadolu’nun muhtelif vilayetlerindeki antika esnafı satın aldıkları antika eserlerin gerekli bakım, yenileme ve restorasyon çalışmalarını yaptırarak Ankara pazarının yolunu gözlüyor.
Ayrancı Antika Pazarı’na çok özel, müzelik eserler ve nadir koleksiyonlar da geliyor. Gönlümüz bu eserlerin, koleksiyonların dağılıp parçalanmadan özel, tüzel koleksiyonlara ve birbiri ardına açılmakta olan şehir müzelerine kazandırılmasını arzu ediyor.
İbrahim Ethem Gören