KOLEKSİYONER VEDAT BAYIR İLE KÂĞIT PARA KOLEKSİYONU ÜZERİNE…
Vedat Bayır ile kâğıt-madenî para koleksiyonu ve koleksiyonculuk üzerine hasbihal ettik.
Koleksiyoner Vedat Bayır İle Kâğıt Para Koleksiyonu Üzerine…
Vedat Bayır ülkemizin önde gelen kâğıt para koleksiyoncularından biri. Koleksiyonunda 25 bini kâğıt; 10 bini madenî olmak üzere toplam 35 bin para bulunan Vedat Bayır kâğıt para koleksiyonculuğumuzun otorite şahsiyetleri arasında yer alıyor.
Vedat Bey ile Feriköy Antika Pazarı'nın duayen esnafı Yaşar Özkaymak' ın tezgâhında tanıştık ve okumakta olduğunuz mülakat böylelikle ortaya çıktı.
Vedat Bayır ile kâğıt-madenî para koleksiyonu ve koleksiyonculuk üzerine hasbihal ettik.
Koleksiyon merakınız nasıl başladı?
7-8 yaşlarımdaydım. Fransa’dan, Almanya’dan gelen akrabalarımın ve yakınlarımın verdiği yabancı paraları hep biriktirdim. Kapalıçarşı'da bulunan tanıdıklarımıza giderken mutlaka çınar altına uğrardık, orada çeşitli paralar görürdüm. O şevkle başlayıp halen devam ediyorum.
Nasıl devam ediyor?
Günümüzde günlük koşuşturmamız hayli fazla Çeşitli müzayedeleri takip ederek ve koleksiyonculuğu neredeyse meslek edinmiş yurt içi ve yurt dışındaki arkadaşlarla, koleksiyonerlerle irtibatta kalarak devam ettirmeye çalışıyorum.
Koleksiyonunuz hakkında bilgi verir misiniz?
Koleksiyonumda Osmanlı İmparatorluğu son 6 padişah döneminde kullanılmış olan kâğıt ve madeni paraları ve çeşitli ülkelerin paraları bulunmaktadır. Bunları nadirlik derecesine göre sınıflandırarak özel föylerde saklamaktayım.
Koleksiyonumda yaklaşık olarak 25 bin adet kâğıt para ve 10 bin adet madeni para bulunmaktadır. Koleksiyonumda bulunan bazı paralar şu anda hatırı sayılır derecede çok nadirdir.
Koleksiyonunuzu nasıl yönetiyorsunuz?
Koleksiyonumda olan bazı paralar hiç farkında olmadan bakıyorsunuz 20-30 adet olmuş. Haliyle bunları takas yoluyla veya satarak daha iyi, daha kaliteli ve az bulunur paralara dönüştürüyorum.
KATALOG FİYATLARINA BAKARAK DEĞER TESBİTİ YAPMAK DOĞRU BİR YÖNTEM DEĞİL
Türkiye’deki tarihi kâğıt ve madeni paraların bir piyasası/otoritesi var mı?
Ülkemizde belirli bir piyasası yok; hele ki günümüzde sosyal medya üzerinden aşırı kâr amacı güderek; daha doğru söylemek gerekirse "aldatma" amacıyla koleksiyon ürünleri satanlar buna ön ayak olmuşlardır. Katalog fiyatlarına bakarak değer tespiti yapmak da bana göre doğru değildir.
Kapalıçarşı'da bulunan Şerif Ortaç, Orhan Meletlioğlu, Daniş Hoca (Tarihçi), Timuçin Çetinkaya, Mehmet Çetin ve Samed Bey'i de unutmamak gerekir. İsimlerini andığım zatları otorite olarak sayabiliriz.
Osmanlı kâğıt paralarını ve madeni paraları nerelerden temin ediyorsunuz?
Bilindiği üzere Osmanlı İmparatorluğu son 6 padişah kâğıt ve madeni paraları her hangi bir izne tabi olmadan alınıp satılmaktadır. Bunları genellikle müzayedelerden, elinde fazlası olan çevremizdeki arkadaşlardan, eş ve dosttan temin etmeye çalışırız. Bazen de aşırı uçuk fiyat verenler de oluyor.
Koleksiyonerler nezdinde bir kâğıt paranın baha etmesi için hangi özellikleri haiz olması gerekir?
Paranın değerli olması için kondisyonuna ve nadirlik durumuna bakılır. Koleksiyonerler nezdinde paralar, temiz; çok temiz; çok çok temiz; çil altı; çil olarak tasnif edilir. Kondisyonlara bir de + ve - değerlendirmelerini ekleyerek kullanıyoruz, fakat bu uluslararası numismatik değerlendirmede kullanılmıyor.
Nadirlik için bir paragraf açalım dilerseniz....
Tabii ki İbrahim Ethem Bey. Nadirlik ise paranın baskı adedinin ve günümüze gelen sayının azlığını ifade eder, para ne kadar az kaldıysa nadirlik o kadar artar.
BİZİM PARALARIMIZ DA NÜMİZMATİK LİTERATÜRÜNDE YER ALIYOR
Türkiye Cumhuriyeti ve yabancı paralar nasıl değerlendiriliyor?
Farklı şekilde değerlendiriliyor. TC kâğıt paralarında, çeşit fazla, harf seçenekleri de bir hayli çoktur. Nümizmatik literatüründe övünerek söylemek gerekirse bizim paralarımız da yer almaktadır.
Altın, gümüş ve bakır paralarda durum nasıl?
Altın her zaman için değerini korumaktadır, kondisyon ve nadirliğine göre fiyat değişmektedir. Bu diğer metal paralar için de geçerli olsa da altın para gibi değildir, tamamen arz-talebe bağlıdır.
HATIRA PARALARIN KIYMETİ MAALESEF PEK BİLİNMİYOR
Hatıra paralar için neler söylemek istersiniz? Hatıra paraların değeri hangi kriterlerle belirleniyor?
Hatıra paralar her hangi bir olayı anımsatması amacıyla altın, gümüş ve çeşitli madenlerden üretilen ve de kağıt olarak basılan paralardır. Örnek olarak vermek gerekirse 15 Temmuz için sınırlı sayıda basılanlar gümüş hatıra parasıdır.
Hatıra paraların varlığı pek bilinmiyor. Bence bu paraların hepsi birer tarih taşıyor. Hepsinde bir anı var. Bu paraların değeri baskı adedi, kullanılan metalin değeri, olayın önemiyle arz-talebe bağlı olarak değişmektedir.
Yabancı paralarda durum nasıl?
Yabancı paralar, özellikle Avrupa sömürgelerine ait olanları kondisyon ve nadirliklerine göre yoğun talep görmektedir.
Bu talebi nasıl izah ediyorsunuz?
Bunun nedeni çok renkli görsellerinin olmasıdır. Maalesef bu görsellik ve renklilik bizim paralarımızda bulunmamaktadır. Öyle yabancı paralar var ki biriyle bile rahatlıkla o fiyata lüks araba alabilirsiniz.
Para koleksiyonu yapmak isteyenlere tavsiyeleriniz nelerdir? Nereden ve nasıl başlamalılar?
Para koleksiyonu yapmak isteyenlerin işi oldukça basit aslında, çünkü hemen her ülkenin parası şuan bulunmaktadır. Beğendiğiniz ürünü, pahalı bir koleksiyon ürünü görmemek gerekir, tabii ki aşırı pahalı olmamak kaydıyla.
Koleksiyon yapacaklar önce bütçelerini sarsmayacak paralarla başlamalılar. Bunun için bizim gibi kişilerden; nümizmatik derneklerinden bilgi alabilirler. Her daim bilgi vermeye yardımcı olmaya hazırız. Benimle irtibata geçerlerse yardımcı olmak isterim.
PARALARINIZI ASLA YIKAMAYINIZ
Sizin ilave etmek istediğiniz hususlar nelerdir?
Paralarınızı asla suyla yıkamayın, nemli bezle silmeyin, kimyasal maddelerle yıkamayın. Bunlar paranın doğallığını, güzelliğini bozar, aynı zamanda değerini düşürür. Eldeki nem ve yağlanma bile paranın değerinin düşmesine sebep olabilir. Bu nedenle madeni paralar hava alışverişini engelleyen, yapışkanlı karton kapamalar içerisinde, kâğıt paralarda asidi alınmış föylerde ve genellikle kasetli klasörlerde saklanmalıdır.
Son olarak okuyucularımıza nasıl bir mesaj iletmek istersiniz?
Koleksiyonculuğun özellikle çocuklarımıza aşılanmasını tavsiye ederim. Koleksiyoncu olan bir kişi koleksiyonunu düzenler, korur, temizler, tasnif eder ve diğer işlemleri öğrenir. Bu yüzden yaşamındaki diğer işlerde de aynı şeyleri yapar. Bunu yaparken kendisi de farkında olmaz.
Diğer bir konu ise koleksiyon yapan kişinin insanlarla sürekli iletişim halinde olmasıdır. Koleksiyonculuk sayesinde birçok Türk ya da yabancı kişi ile iletişim kurulabilir.
İbrahim Ethem Gören